Azerbejdzan

                                   AZERBEJDŻAN

Azerbejdżan, Republika Azerbejdżanu (azer. Azərbaycan, Azərbaycan Respublikası) – państwo położone w Azji (lub na pograniczu Europy i Azji) nad Morzem Kaspijskim, graniczące z Rosją, Gruzją, Armenią, Iranem oraz Turcją.

Azerbejdżan jest niewielkim państwem położonym na Zakaukaziu w zachodniej części Azji nad Morzem Kaspijskim.
Powierzchnia - 86 600 km2

Skrajne punkty - północny 41°55'N, południowy 38°20'N, zachodni 44°50'E, wschodni 50°30'E. Azerbejdżan ze wschodu na zachód mierzy około 340 km, a z północny na południe około 230 km.

Azerbejdżan graniczy z następującymi państwami:

Armenia - 787 km (w tym 221 km - Nachiczewańska Republika Autonomiczna)
Iran - 611 km (w tym 179 km - Nachiczewańska Republika Autonomiczna)
Gruzja - 322 km
Rosja - 284 km
Turcja - 9 km
Linia brzegowa - 680 km (Morze Kaspijskie)

Azerbejdżan jest republiką o prezydenckim systemie rządów. Zgodnie z konstytucją z 1995 głową państwa jest prezydent, wybierany w głosowaniu powszechnym na 5-letnią kadencję. Organ władzy ustawodawczej stanowi 1-izbowe Zgromadzenie Narodowe (Mili Madżylis) o 5-letniej kadencji, z 125 deputowanymi wybieranymi w głosowaniu powszechnym. Władza wykonawcza należy do rządu z premierem na czele. Zgromadzenie Narodowe nie ma realnej kontroli nad mianowanym przez prezydenta rządem. Władzę sądowniczą sprawują Sąd Konstytucyjny, Sąd Najwyższy i Główny Sąd Gospodarczy.

Flaga Azerbejdżanu jest prostokątna, podzielonym na trzy poziome pasy: niebieski, czerwony i zielony.

Kolor niebieski symbolizuje ludy tureckie, kolor czerwony – wpływy kultury europejskiej, natomiast kolor zielony jest kolorem islamu. Całość odnosi się do motta Azerbejdżanu, jakim jest „Turkizacja, islamizacja, europeizacja”. Pośrodku pasa czerwonego widnieje biały półksiężyc, zapożyczony z flagi tureckiej, głównego sojusznika Azerów i symbolizujący główną religię kraju (islam) oraz ośmioramienna gwiazda, będąca symbolem ośmiu głównych grup ludów tureckich (Azerów, Turków Osmańskich, Czagatajów, Połowców, Seldżuków, Tatarów i Turkmenów).

Flaga została przyjęta 5 lutego 1991. Wprowadzoną ją w miejsce obowiązującej w okresie radzieckim flagi Azerbejdżańskiej SRR. Wzór flagi powstał wiosną 1917 roku, zaś jego autorstwo przypisuje się poecie Ali Bej Husejnowi Zade.

Godło Azerbejdżanu przedstawia ośmioramienną gwiazdę, symbolizującą osiem głównych grup narodów tureckich. Pośrodku gwiazdy znajduje się wystylizowany płomień, nawiązujący do symbolicznej nazwy kraju (kraina wiecznego ognia) i zarazem jest to słowo "Allah" (w alfabecie arabskim). Ogień symbolizuje także wolność. Tłem gwiazdy jest okrąg w narodowych kolorach Azerbejdżanu (zob. flaga Azerbejdżanu). Między ramionami dużej gwiazdy, na granatowym pasie okręgu znajdują się miniaturowe, ośmioramienne gwiazdki (które na uproszczonych godłach są przedstawiane jako punkty). W podstawie liście dębu (sława) i kłosy zboża (pszenicy) - urodzaj.
Godło zostało przyjęte 19 stycznia 1993 r. Zastąpiło ono nawiązujący do godła ZSRR symbol używany w czasach istnienia wchodzącej w skład tego państwa Azerbejdżańskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej, który nie nawiązywał w żaden sposób do azerskiej tradycji.

Klimat jest zróżnicowany ze względu na ukształtowanie powierzchni. Azerbejdżan leży w strefie klimatu podzwrotnikowego, na przeważające części kraju - suchego. Na Nizinie Lenkorańskiej klimat jest wilgotny.

Deszcze w górach są dość obfite, na Wielkim Kaukazie rocznie spada od 1 200 do 1 300 mm deszczu. Natomiast na Małym Kaukazie jest bardziej sucho, gdzie średnia opadowa waha się od 600 do 800 mm deszczu rocznie. Inne obszary poza Niziną Lenkorańską ( około 1 700 mm. rocznie) są suche, gdzie średnio spada około 400 mm. deszczu. Sucho jest w dolinie Niziny Kurańskiej, średnia roczna to 250 mm. Jeszcze suchszym regionem jest Półwysep Apszeroński, tam roczny opad wynosi około 150 mm.

Temperatury są zależne od wysokości. Spora część kraju to tereny górzyste, wysoko położone, są to więc miejsca chłodne. Powyżej 2 000 m n.p.m. zimą dni są mroźne, gdzie średnia dobowa wynosi około -6 °C, a obszary powyżej 3 000 m n.p.m. są bardzo zimne i przez cały rok otrzymuje się tam śnieg. Latem w górach także jest chłodno, gdzie średnie dobowe temperatury wynoszą około 14 °C. Na terenach nisko położonych jak na Nizinie Kurańskiej jest stosunkowo ciepło. Zimą średnia dobowa waha się od 1 do 3 °C, a latem jest gorąco: 26-27 °C, przy czym w dzień występują upały do 35 °C. Na Nizinie Lenkorańskiej jest nieco chłodniej, ale zimy mają dość łagodny przebieg temperatur.

Flora
Roślinność jest zróżnicowana z powodu wysokości nad poziomem morza i warunków pogodowych jakie się z nią wiążą. Obszary nizinne jak Nizina Kurańska są zdominowane przez suchą roślinność półpustynną, która występuje także na Półwyspie Apszerońskim. Obszary przedgórskie są pokryte roślinnością stepową. W górach rosną lasy, lecz zajmują jedynie 10% powierzchni kraju. Porastają one głównie góry Wielkiego Kaukazu i Gór Tałyskich. W skład drzewostanu wchodzą dęby, buki i graby. Na terenach powyżej 2 500 m n.p.m. lasy zanikają, a na ich miejsce pojawiają się wysokogórskie łąki. Nad Morzem Kaspijskim rosną rzadkie lasy kserofilne i zarośla typu sziblak i frygana.

Fauna
Świat zwierząt jest reprezentowany przez gatunki pochodzące z Regionu Śródziemnomorskiego i Europejskiego. W górach żyją drapieżniki takie jak niedźwiedź brunatny, ryś, a na terenach niżej położonych - lampart i szakal. Do parzystokopytnych należą sarna i jeleń, a wysoko w górach żyje koziorożec kaukaski. W przypadku ptaków głównym gatunkiem jest orzeł i sęp, oraz należący do kuraków - ułar. Z gadów najczęściej spotykane są jaszczurki. Obszary wodne jak region Kury zamieszkują liczne gatunki ptaków wodnych i płazy.

Obszary chronione zajmują jedyne 2,2% powierzchni kraju czyli niecałe 2 000 km2.

Religia w Azerbejdżanie – Azerbejdżan jest w przeważającej mierze krajem muzułmańskim. Szacunki obejmują od 93,4% do 96,9% populacji identyfikującej się jako muzułmanie. Większość to zwolennicy szyizmu (około 85%, z sunnicką mniejszością wynoszącą ok. 15%). Podobnie jak wszystkie inne kraje postkomunistyczne, Azerbejdżan jest państwem świeckim; artykuł 48 Konstytucji zapewnia wolność wyznania, wyboru jakiejkolwiek religii lub nie praktykowania jakiejkolwiek religii oraz wyrażania własnego poglądu na religię. Jednakże ustawa z 1996 roku stwierdza, że ​​obcokrajowcy mają wolność sumienia, ale odmawia im się prawa do "prowadzenia religijnej propagandy" pod groźbą grzywny lub deportacji

Baku (azer. Bakı [bɑˈcɯ]) – stolica i największe miasto Azerbejdżanu, najstarszy i największy port na Morzu Kaspijskim. Znajduje się we wschodniej części kraju, na Półwyspie Apszerońskim. Położone jest na wysokości 28 m poniżej poziomu morza, będąc tym samym najniżej położoną stolicą świata oraz największym miastem położonym poniżej poziomu morza.

Nazwa miasta pochodzi od perskiego Badkube oznaczającego "uderzenie wiatru" w związku z częstymi i silnymi wiatrami północno-zachodnimi nawiedzającymi ten obszar.

Miasto Wewnętrzne – historyczne centrum Baku, stolicy Azerbejdżanu, w 2000 wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO, wraz z kompleksem pałacowym szachów Szyrwanu i basztą Dziewiczą.

Stare Miasto powstało w miejscu zamieszkiwanym już w paleolicie. XII-wieczne mury miasta zachowały ślady wielu kultur – zaratusztriańskiej, Sasanidów, arabskiej, perskiej, szyrwańskiej, tureckiej, rosyjskiej. Z XII wieku pochodzi również baszta Dziewicza, prawdopodobnie jednak wzniesiona na fundamentach budowli pochodzących z okresu VII-VI wieku przed naszą erą. Pałac szachów Szyrwanu datowany jest na wiek XV

Meczet Muhammada w Baku – meczet na Starym Mieście w Baku, stolicy Azerbejdżanu. Jest najstarszym dokładnie datowanym zabytkiem architektonicznym w mieście.

Według ustnej tradycji, meczet został zbudowany na miejscu dawnej świątyni ognia. Dzięki napisowi po północnej stronie meczetu wiadomo jednak, iż meczet zbudował Muhammad, syn Abu Bakra w 471 roku hidżry, czyli na przełomie 1078 i 1079 roku. Dzięki imieniu twórcy powstała nazwa meczetu. Jednak meczet posiada także drugą, ludową nazwę i brzmi ona Sınıqqala, co oznacza „Złamana Wieża”. Nazwę tę wiąże się z uszkodzeniem, które poniósł meczet podczas ataku wojsk rosyjskich na Baku w lipcu 1723 roku. Wówczas składająca się z 15 statków flota rosyjska dowodzona przez admirała Matiuszkina zbliżyła się do miasta i zażądała jego poddania. Gdy mieszkańcy odmówili, rosyjskie okręty wojenne zaczęły bombardować miasto. Jeden z pocisków uderzył w minaret meczetu, doprowadzając do jego uszkodzenia. W tym czasie zaczął wiać gwałtowny wiatr, który uniemożliwił dalszy ostrzał i jednocześnie odciągnął rosyjskie okręty z dala od miasta w kierunku morza. Mieszkańcy miasta zinterpretowali to wydarzenie jako boską interwencję. Od tego czasu, aż do połowy XIX wieku, minaret meczetu nie został odbudowany i był symbolem wytrwałości i odwagi obrońców miasta

Meczet Piątkowy w Baku – meczet na Starym Mieście w Baku, stolicy Azerbejdżanu. Jest jednym z najważniejszych meczetów w mieście.

Meczet stoi ukośnie w stosunku do innych budynków, z dziedzińcem od strony ulicy i grubym minaretem z tyłu.

Pierwowzór obiektu istniał już na początku XIV wieku (na miejscu dawnej zaratusztriańskiej świątyni ognia), a w 1437 dostawiono minaret z balkonem na stalaktytowych wspornikach[2]. Pierwotny budynek meczetu nie przetrwał a nowy budynek, który do dziś istnieje, zbudowano w 1899 z funduszy bogatego mieszczanina bakijskiego Hacı Şeyxəli Dadaşova. W czasach ZSRR, miał zmienne koleje losu. Wpierw w 1937 został zamknięty przez władze komunistyczne, później urządzono w nim magazyn, a od 1968 mieściło się tu muzeum dywanów. Po odzyskaniu niepodległości przez Azerbejdżan w 1991, obiekt ponownie zaczął pełnić funkcje religijne. Decyzją rządu z 2 sierpnia 2001, Meczet Piątkowy został dodany do listy zabytków historii i kultury chronionych przez państwo.

Po roku 1991, grupa wiernych zbierających się w tym meczecie powołała organizację religijną pod nazwą Cümə Məscidi Dini İcması rejestrując się zarówno we władzach miejskich jak i w Ministerstwie Sprawiedliwości Azerbejdżanu. Organizacja ta sprawowała opiekę nad meczetem. Jednak w 2001 roku, po włączeniu meczetu na listę chronionych przez państwo zabytków, nowe władze państwowe postanowiły przejąć kontrolę nad meczetem; obsadzić go nowym imamem na miejsce aktualnego, którym był İlqar Allahverdiyev, obrońca praw człowieka i demokracji. Meczet i jego organizacja chroniły swoją autonomię i broniły się przed interwencją państwa, aż do roku 2004 gdy w trakcie nabożeństwa przysłane przez rząd wojsko wkroczyło do meczetu i siłą usunęło wszystkich. Meczet został potem otoczony płotem i „zamknięty na czas naprawy”. Gdy Cümə Məscidi Dini İcması skierowało sprawę do sądu i ją przegrało w roku 2004, po wyczerpaniu drogi sądowniczej w Azerbejdżanie, złożyło pozew przeciwko państwu w Europejskim Trybunale Praw Człowieka. Ostatecznie władze Azerbejdżanu wygrały, gdyż 8 lutego 2013 Europejski Trybunał Praw Człowieka ogłosił odrzucenie wniosku skarżących

Baszta Dziewicza w Baku (azer. Qız Qalası) – zabytkowa baszta w Baku, stolicy Azerbejdżanu. Jest jednym z symboli miasta. Stoi na wschodnich obrzeżach Starego Miasta, bezpośrednio nad przebiegającym poniżej ruchliwym prospektem Nafciarzy.

W roku 2000 obiekt (wraz ze Starym Miastem i pałacem szachów Szyrwanu) został umieszczony na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Krótko po wpisie, w listopadzie 2000 doszło w Azerbejdżanie do trzęsienia ziemi, które uszkodziło basztę. Zwracając uwagę na brak działań ze strony władz krajowych w celu odpowiedniego zachowania i ochrony tego obiektu jako dziedzictwa kulturowego, UNESCO w 2003 włączyło go na „Listę Dziedzictwa Zagrożonego”. Zastrzeżeniem był negatywny wpływ rozwoju miasta, braku polityki ochrony i wątpliwe działania konserwatorskie. Jednak gdy organy azerskie podjęły odpowiednie kroki i zapewniły odpowiedni poziom ochrony i zarządzania majątkiem, UNESCO w 2009 roku zdjęło obiekt z listy zagrożonych.

Wieżę zbudowano w XII wieku na znacznie starszych fundamentach, sięgających 15 m w głąb ziemi. Dawniej stała na samym brzegu, jednak wskutek obniżania się poziomu Morza Kaspijskiego linia brzegowa znacznie się cofnęła. Istnieją różne opinie dotyczące przeznaczenia, jak i okresu, w którym zbudowano pierwszą budowlę w tym miejscu. Niektórzy z naukowców przypuszczają, że wieża została zbudowana w dwóch różnych okresach. Zgodnie z tym przypuszczeniem dolna część wieży ze ścianami do 12 metrów jest starsza i pochodzi z VIII-VII wieku p.n.e. Górna część otoczona prążkowanym kamieniem powstała później. Według jednej z wersji dotyczącej przeznaczenia wieży powstała ona w IV-VI wieku jako element świątyni zoroastriańskiej. Inni twierdzą, że istniało tu obserwatorium astronomiczne, a tezę tę ma potwierdzać wysunięta na wschód wąska przybudówka nadająca wieży niepowtarzalny charakter. Prace archeologiczne sprzed kilkudziesięciu lat wykazały, że fundamenty były wzmocnione przez 14-metrowej długości drewniane dźwigary, które chroniły budowlę przed trzęsieniami ziemi.

Z nazwą zabytku wiąże się wiele legend. Jedna z nich mówi, że wieża została zbudowana przez szacha dla swojej ukochanej. Kiedy jednak wybranka dowiedziała się, że jest córką tegoż szacha, rzuciła się z wieży do morza. Istnieje wersja, że wieża była pierwotnie nazywana „Ghuz Qala” i stanowiła świątynię boga ognia, który jest czczony przez turkijskie plemiona. W ciągu wieków ludzie tworzyli różne legendy i historie o wspaniałości i odległej przeszłości tego starożytnego obiektu. Możliwe, że nazwa Wieża „Ghuz” zmieniła w tych legendach i przyjęła formę Wieży „Qız”.

W najwyższej części baszty znaleziono inskrypcje w piśmie kufickim z XII wieku, w której jako architekt przebudowy baszty widnieje niejaki Kubej Masud ibn Da'ud. Między innymi dzięki nim wiadomo, iż budowla w obecnym kształcie powstała w tym wieku i służyła jako główny element obronny miasta, bowiem w języku azerskim słowo Qız („dziewicza”) oznacza również „niedostępna”, co miało związek z charakterem obronnym budowli. W wieży mogło schronić się 200 ludzi, wewnątrz była spiżarnia i głęboka studnia. W 1858 wieżę przekształcono w latarnię morską dla statków wchodzących do bakijskiego portu, a w 1968 zamieniono ją w muzeum z ekspozycją poświęconą dziejom miasta (m.in. sporo archiwalnych zdjęć) oraz kolekcją etnograficzną

Pałac Szachów Szyrwanu (azer. Şirvanşahlar sarayı) – zabytkowy zespół pałacowy w Baku, stolicy Azerbejdżanu. Jest jednym z symboli miasta. Znajduje się w zachodniej części Miasta Wewnętrznego i stanowi największą powierzchniowo jego część.

W roku 2000 obiekt (wraz z Miastem Wewnętrznym i basztą Dziewiczą) został umieszczony na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Krótko po wpisie, w listopadzie 2000 doszło w Azerbejdżanie do trzęsienia ziemi, które uszkodziło obiekt. Zwracając uwagę na brak działań ze strony władz krajowych w celu odpowiedniego zachowania i ochrony tego obiektu jako dziedzictwa kulturowego, UNESCO w 2003 włączyło go na „Listę Dziedzictwa Zagrożonego”. Zastrzeżeniem był negatywny wpływ rozwoju miasta, braku polityki ochrony i wątpliwe działania konserwatorskie. Jednak gdy organy azerskie podjęły odpowiednie kroki i zapewniły odpowiedni poziom ochrony i zarządzania majątkiem, UNESCO w 2009 zdjęło obiekt z listy zagrożonych

Pałac w Baku zaczął wznosić w 1411 szach Ibrahim I, a prace kontynuował jego syn, szach Chalilulah I (1417–1462) (który był żonaty z prawnuczką Tamerlana) oraz jego następca szach Farruch Jasar (1462–1501). Pałac, który usytuowano w najwyższej części ówczesnego miasta, był główną siedzibą władców Szyrwanu (dzisiejszego zachodniego Azerbejdżanu). W 1501 wojska perskiego szacha Isma'ila I z dynastii Safawidów podbiły Baku; zburzono wówczas budynek mieszkalny pałacu a do Tebrizu wywieziono bibliotekę i skarbiec pałacowy. W 1514 w bitwie na równinie Czałdyran szach Isma'il I poniósł klęskę w starciu z osmańskim sułtanem Selimem I. Efektem tego było zajęcie Tebrizu przez sułtana, a zagrabione wcześniej skarby z pałacu w Baku zostały przewiezione do Stambułu. Były wśród nich m.in. zbroje szachów Szyrwanu Kej-Gubada, Chalilullaha i Farrucha Jasara, które obecnie znajdują się w Muzeum Wojskowości w Stambule. W XIX wieku planowano na miejscu kompleksu pałacowego wybudować sobór Aleksandra Newskiego, ale nie znaleziono miejsca zastępczego dla stacjonującego tam wojska i fakt ten uratował budowle pałacowe przed całkowitym zniszczeniem.

Rozporządzeniem Rady Ministrów Azerbejdżańskiej SRR z 23 kwietnia 1957 kompleks pałacowy został uznany za rezerwat, a 3 stycznia 1964 utworzono w nim muzeum. Decyzją Ministra Kultury Republiki Azerbejdżanu z 8 lutego 1994 „Kompleks pałacowy szachów Szyrwanu” został określony jako najważniejsze muzeum w kraju. Znajduje się w nim 4600 obiektów archeologicznych, 2019 numizmatycznych, 4284 zdjęcia i 1562 rękopisy

Ateszgah (azer. Atəşgah) – świątynia ognia w Suraxanı na przedmieściach Baku we wschodnim Azerbejdżanie, wykorzystywana dawniej jako miejsce kultu hinduistów i zoroastrian, obecnie przekształcona w muzeum.

Świątynia stoi na dawnym miejscu naturalnego wypływu gazu ziemnego. Płomienie, wydobywające się z ziemi w wyniku zapłonu gazu, czczone były przez wieki przez zoroastrian. Obecna budowla została jednak wzniesiona w XVIII wieku przez indyjskich czcicieli Śiwy (indyjskie osadnictwo w Azji Środkowej i Kaukazie Południowym sięga późnego średniowiecza i ma związek z przebiegającymi tędy szlakami handlowymi).

Obecnie naturalne pokłady gazu są wyczerpane, a gaz doprowadzany jest do muzeum rurociągiem.

Meczet Taza Pir w Baku (azer. Təzəpir məscidi) – meczet w Baku, stolicy Azerbejdżanu. Był największym meczetem w mieście do czasu otwarcia 26 grudnia 2014 meczetu Əliyeva.

Meczet zbudowano w latach 1905-1914 na miejscu starszego meczetu. Dawna świątynia leżała w dzielnicy nazywanej Taza Pir, w której mieściło się wiele budynków użyteczności publicznej, w tym zamek i karawanseraj. Gdy po okresie działań wojennych z 1826, zamek i karawanseraj uległy zniszczeniu, meczet stał się głównym obiektem w dzielnicy i przyjął jej imię. Gdy miasto na przełomie XIX i XX wieku zaczęło się gwałtownie rozwijać, w miejsce starego meczetu postanowiono zbudować nowy. Inwestorem była głęboko wierząca a zarazem szanowana i wpływowa mieszkanka Baku Nabat Aşurbəyova. Budowę rozpoczęto 23 lipca 1905 a pracami kierował architekt Zivərbəy Əhmədbəyov. Dzięki swej lokalizacji, m.in na wzgórzu, meczet stał się punktem orientacyjnym w rejonie na północ od Starego Miasta, mimo silnej rozbudowy miasta.

Świątynia jest przykładem architektury monumentalnej, łączy w sobie tradycje budownictwa lokalnego z elementami architektury wschodniej, orientalnej. Meczet zbudowano na planie kwadratu o boku 19,6 m, z jedną główną salą modlitw, przykrytą kopułą. Po bokach umieszczono dwa bliźniacze minarety. Kompozycja trzyczęściowej fasady meczetu z dwoma minaretami po bokach była pierwszą tego typu w Baku i w regionie Półwyspu Apszerońskiego. Wnętrze meczetu po renowacji jest ozdobione azerskimi wzorami malarskimi i rzadkimi okazami orientalnych ornamentów. Mihrab i kopuła wykonane są z marmuru, kaplica dla kobiet - z drzewa pistacjowego, a dekoracje meczetu i zakończenia minaretów są ze złota, okna i drzwi meczetu są zaś wykonane z mahoni

Şəhidlər Xiyabanı – pomnik i cmentarz w Baku, poświęcone ofiarom radzieckiej interwencji w Azerbejdżanie w 1990 roku i wojny o Górski Karabach. Şəhidlər Xiyabanı zlokalizowany jest w południowej części miasta, na wzgórzu, z którego roztacza się widok na centrum Baku i Morze Kaspijskie

Będąc w Baku nie można pominąć Centrum Kulturalnego im. Hejdara Alijewa – to jeden z najpiękniejszych budynków świata, zaprojektowany przez znaną architekt Zahę Hadid – w środku nie ma ani jednego kąta prostego. Lecąc do Baku, w samolocie poznałem ukraińską panią architekt, która do Baku leciała tylko po to by zobaczyć właśnie ten budynek. A budowla robi ogromne wrażenie – zarówno z zewnątrz jak i wewnątrz.

Flame Towers czyli Ogniste Wieże to chyba najbardziej rozpoznawalny element Baku. Są to ogromne szklane drapacze chmur, nocą tworzące wielki ekran, dzięki któremu wieże płoną. Wieże i ich iluminacja wyglądają wspaniale. Najpierw wieże płoną, po chwili gasną po to by za chwilę mógł wkroczyć do akcji żołnierz z flagą Azerbejdżanu.

Gobustan
Jedna z najczęściej opisywanych atrakcji Azerbejdżanu. Jest to nic innego jak park narodowy obejmujący teren pełen pagórków, wąwozów i skał. Na skałach zachowało się w doskonałym stanie ok. 4000 petroglifów pochodzących nawet sprzed 12 tysięcy lat! Jest to jedno z niewielu takich miejsc na świecie. Rysunki pokazują styl życia ludzi pierwotnych, zwierzęta, tańce, sceny pracy. Mężczyźni są przedstawieni jako myśliwi z łukami, wysocy, umięśnieni. Kobiety z kolei mają uwydatnione biodra i piersi. Na terenie Gobustanu są wyznaczone ścieżki, którymi można się poruszać. I lepiej nie z nich nie schodzić, bo pomiędzy kamieniami czają się jadowite węże!
Park Narodowy Qobustan (az. Qobustan Milli Parkı) – park narodowy we wschodnim Azerbejdżanie, w pobliżu miejscowości Qobustan. Ochroną objęto tu między innymi skały z prehistorycznymi petroglifami. Teren kulturowy parku został w 2007 roku wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Wulkan błotny
Jest to jedna z tych atrakcji, której prawie na pewno nie doświadczymy nigdzie indziej na świecie. Wulkanów błotnych jest w Azerbejdżanie sporo i można w nich przebierać. Niektóre z nich nawet jeszcze trochę bąblują.

Yanar Dag
Inaczej „płonąca góra”. Naturalne, płonące od wieków ognie w miejscu, w którym ulatnia się gaz ziemny.

Miasto Quba jest ciekawe turystycznie z kilku względów: na wschodzie sąsiaduje z Morzem Kaspijskim, kilka kilometrów na zachód zaczyna się dziewiczy Kaukaz. Ponadto mieszkają tam żydzi górscy- ostatni poddani chana. Krasnaja Sloboda- dzielnica żydowska. Żydzi tam mieszkają od starożytności- tj. od niewoli babilońskiej i należą do zaginionych plemion Izraela.

Wieś Xınalıq jest jednym z najstarszych stale zamieszkałych miejsc na świecie. Szacuje się, że ludzie żyją tutaj od ponad 5000 lat. Niedostępność tego miejsca spowodowała odcięcie od świata. Mieszkańcy mówią we własnym języku oraz uważają się za potomków Noego. To właśnie duża wysokość (ok 2500 m. n.p.m.) i oddalenie od świata pozwoliło Xınalıqowi przetrwać dziejowe zawieruchy i przetrzymać wiele najazdów.

Xinaliq – podobno najwyżej położona wioska w Europie (2350m n.p.m.), leżąca w Wielkim Kaukazie a zamieszkiwana przez około 2000 mieszkańców, którzy używają swojego własnego języka.Wioska składa się z kamiennych i glinianych chatek, w których toczy się codzienne życie(aż ciężko w to uwierzyć, że ludzie muszą żyć w takich warunkach).

Szeki to bardzo urokliwe miasteczko położone wśród zalesionych wzgórz. Wśród głównych atrakcji można wymienić Xan Sarayi – Pałac Chanów czy Pałac Zimowy. Doskonałym pomysłem jest nocleg w zabytkowym karawanseraju – hotelu dla dawnych handlarzy przemierzających jedwabny szlak.

Şəki – miasto w północnym Azerbejdżanie. Jest jednym z miast wydzielonych i siedzibą administracyjną rejonu Şəki.
Miasto położone jest na skraju wyżyny Xan, niedaleko od południowych stoków Wielkiego Kaukazu. Miasto opływają Qurcanaçay i Dəyirmanarxı

Nazwa Şəki wywodzona jest od ludu Saków, zwanego także Scytami ałtajskimi – koczowniczego plemienia, które prawdopodobnie przybyło w te strony w VII wieku p.n.e. i zamieszkiwało te okolice przez kilkaset lat. Przedstawiciele tego plemienia w I wieku p.n.e. walczyli przeciw Rzymianom i niedaleko od miasta pokonali Pompejusza. Już wcześniej miasto było jednym z ośrodków Albanii Kaukaskiej i jej centrum religijnym. Wówczas miasto rozciągało się wyżej w górach, w miejscu gdzie obecnie znajduje się wieś Kiş. W V wieku rejon miasta Şəki wszedł w skład perskiego państwa Sasanidów. W 722 miasto zostało zniszczone przez potoki błotne, które zeszły z gór. W wyniku tego odbudowano miasto kilka kilometrów niżej na południe. Miasto rozwijało się dzięki temu, iż znajdowało się na trasie jedwabnego szlaku łączącego Zachód z Bliskim i Dalekim Wschodem. Na bazarach odbywał się ożywiony handel zbożem, wyrobami garncarskimi i jubilerskimi, miedzianymi naczyniami zdobionymi tzw. „czekanką” oraz przede wszystkim jedwabiem. To dzięki temu produktowi miasto zyskało sławę. Stąd kupcy z Europy, Azji i Bliskiego Wschodu wywozili tutejszy haftowany złotem jedwab. W XV-XVII w. ziemie terenu Şəki przechodziły na zmianę z rąk perskich w tureckie. Pod panowaniem chana Hadżiego Czalabiego (1743-1755) chanat szekijski stał się pierwszym niezależnym chanatem na terenie dzisiejszego Azerbejdżanu. W 1772 miasto nawiedziła potężna powódź, w wyniku której mieszkańcy Şəki musieli się przenieść na nieco wyższe tereny, czyli do obecnej lokalizacji. Od XVIII wieku w mieście działało aż 5 karawanserajów (isfahański, tebriski, lezgiński, ormiański i nowy) jednak do dziś przetrwały tylko dwa (obecnie zwane górny i dolny). W roku 1805 rozpoczęła się rosyjska okupacja Şəki. Po śmierci ostatniego chana w 1819, chanat został zlikwidowany, a jego tereny włączone w skład Imperium Rosyjskiego. Rosjanie nadali miastu nową nazwę Nucha, która funkcjonowała w latach 1840-1968. W połowie XIX wieku w mieście przebywał młody Lew Tołstoj w trakcie swojej służby wojskowej, co zaowocowało w późniejszym czasie napisaniem utworu „Jeniec kaukaski”. W 1920 Azerbejdżan zajęła Armia Czerwona i miasto tak jak reszta kraju weszły w skład Azerbejdżańskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. W czasach ZSRR powstała w mieście fabryka jedwabiu, w której pracowało 7000 ludzi

W Lachiczu mieszkają Tatowie (kolejna mniejszość). Miasto słynie z faktu, że do dzisiaj licznie pracują tam kowale i mistrzowie rękodzielnictwa. Idąc uliczką ma się wrażenie, że odwiedza się średniowieczne miasto. Niecodziennie można zobaczyć pracownie kilkunastu kowali.

Mauzoleum Momine Chatun (aze. Möminə Xatun türbəsi) – mauzoleum znajdujące się w Nachiczewanie, stolicy Nachiczewańskiej Republiki Autonomicznej w Azerbejdżanie. Jest jedną z najbardziej charakterystycznych budowli miasta. Stoi w centrum miasta w parku imienia Momine Chatun.

30 września 1998 obiekt (wraz z trzema innymi mauzoleami) został umieszczony na azerskiej liście oczekujących na nominację do wpisania na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Budowla wzniesiona została w latach 1186–1187 na polecenie atabega Eldiguzydów Mohammada Dżahana Pahlawaniego, który zapragnął w ten sposób uhonorować swoją żonę Momine Chatun. Pod względem genezy obiekt może więc nasuwać skojarzenia z Tadź Mahalem. Pracami budowlanymi kierował architekt Adżemi ibn Bekr, ten sam który 25 lat wcześniej wybudował leżące niedaleko Mauzoleum Jusufa ibn Kusejra. Początkowo na miejscu istniała także medresa oraz meczet, a do całego kompleksu prowadziła ozdobna brama ze smukłymi wieżyczkami (współczesna wygląda nieco inaczej). Uważa się, iż Adżemi ibn Bekr zaprojektował nie tylko mauzoleum, ale cały kompleks. Styl Nachiczewanu różnił się od stylu Szyrwanu (panującym na Półwyspie Apszerońskim) w wykorzystaniu cegły jako podstawowego materiału budowlanego i stosowaniu do dekoracji kolorowych, zwłaszcza turkusowych emaliowanych płytek.

Obiekt był rekonstruowany w latach 1999–2003 w ramach Projektu Wspierania Dziedzictwa Kulturowego Azerbejdżanu (1999–2010) z funduszy Banku Światowego.

Mauzoleum ma postać dziesięciokątnej wieży o wysokości 25 m (niegdyś 34 m). Wnętrze jest okrągłe i ozdobione jedynie czterema owalnymi medalionami. Grób Momine Chatun znajduje się pod mauzoleum, jednak nie ma do niego dostępu. Boki mauzoleum zdobią inskrypcje w piśmie kufickim oraz ornamenty roślinne[5]. Każda strona ma własną ornamentykę. Umieszczony na mauzoleum napis wyraża stosunek jego twórcy do sztuki: „My odchodzimy, świat pozostaje. My umrzemy, pozostanie pamięć”

 

Park Narodowy Hirkan (azer. Hirkan Milli Parkı) — park narodowy w Azerbejdżanie, o powierzchni 42797 ha. Utworzony w 2004 r., powiększony do obecnej powierzchni w 2008 r. Położony w pobliżu granicy z Iranem. Ma charakter górski, a powierzchnia jest w większości zalesiona. Lasy buduje dąb kasztanolistny, drzewo żelazne, hurma kaukaska, parrocia perska, klon zamszowaty, albicja jedwabista. Park skupia liczne gatunki endemiczne. Park jest ostoją lamparta podgatunku perskiego, żbika oraz rysia

Şuşa / Szuszi (orm. Շուշի) – de facto stolica rejonu Szuszi nieuznawanego państwa Republika Górskiego Karabachu, de iure zaś stolica rejonu Şuşa w Azerbejdżanie.

Miasto znajduje się na drodze M-12 łączącej Stepanakert z Goris, głównej drodze łączącej Górski Karabach z Armenią.

Ordubad – miasto w zachodnim Azerbejdżanie, w Nachiczewańskiej Republice Autonomicznej. Stolica rejonu Ordubad.

24 października 2001 ze względu na swoje znaczenie historyczne i zabytkowy układ architektoniczny, miasto zostało umieszczone na azerskiej liście kandydatów do wpisu na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Pałac Chanów Szekijskich (azer. Şəki xanlarının sarayı) – pałac w Şəki, w północnym Azerbejdżanie. Był letnią rezydencją władców chanatu szekijskiego. Obecnie jest zaliczany do najcenniejszych zabytków w kraju.

Pałac zbudowano po dużej powodzi z końca XVIII wieku, po której centrum miasta przeniesiono na wyższe tereny Przeniesiono wówczas tutaj stolicę chanatu. Budowa pałacu, zlecona przez Muhammad Hasan Chana, trwała od 1789 do 1797, a pracami kierował prawdopodobnie architekt zwany Abbasgułu. Pałac zbudowano techniką bez użycia gwoździ. Ze względu na występujące w tym rejonie trzęsienia ziemi w trakcie budowy zastosowano specjalne metody antysejsmiczne, dzięki czemu pałac bez żadnego uszczerbku przetrwał do dziś. Wzniesiono także kilkadziesiąt innych budynków, m.in. pałac zimowy, rezydencje członków rodziny panującej, a także pomieszczenia dla służby, jednak żadne z tych budowli nie przetrwały do dzisiaj. Pałac restaurowano w latach 1952-1967, a pracami kierował architekt Niyazi Rzayev. Obiekt był rekonstruowany w latach 2002-2004 w ramach Projektu Wspierania Dziedzictwa Kulturowego Azerbejdżanu (1999-2010) z funduszy Banku Światowego.

Pałac ma wymiary 32 x 8,5 m i dwie kondygnacje o identycznym układzie przestrzennym. Dolna pełniła rozmaite funkcje, górna mieściła apartamenty chana i jego najbliższej rodziny. Zewnętrzną elewację zdobią naścienne malowidła i różnobarwne płytki ceramiczne pokryte geometrycznymi wzorami. Podobnie wnętrza – dekorowane ornamentyką typową dla estetyki muzułmańskiej (m.in. skomplikowane motywy roślinne). Malowidła przedstawiają najróżniejsze sceny: polowanie na dzikie zwierzęta, pole walki, życie codzienne na dworze, zajęcia prostych ludzi, roślinne i geometryczne ornamenty. W głównym pomieszczeniu na piętrze widnieje batalistyczna scena przedstawiająca bitwę wojsk chanatu z oddziałami Nadir Szaha w 1743. Są też malowidła obrazujące utwory azerskiego poety Nizamiego. Zdobienia ścian utrzymane są w kolorach błękitu, czerwieni, złota i żółci. W pałacu umieszczono także kolorowe witraże zwane szebeke. Na jednym metrze kwadratowym zawierają od trzech do siedmiu tysięcy elementów, spojonych za pomocą specjalnego roztworu, którego skład jest do dziś nieznany. Jeden witraż układano nawet pół roku.

Park Narodowy Altıağac (azer. Altıağac Milli Parkı) — park narodowy w Azerbejdżanie, o powierzchni 11035 ha, położony na pd-wsch zboczach Kaukazu. Ma charakter górski, a teren pokrywa mozaika lasów (budowanych przez dąb kaukaski, grab kaukaski, buk wschodni, jesion i brzozę) oraz muraw stepowych. Charakterystycznym elementem krajobrazu są biało i czerwono warstwowane skały jurajskie, tworzące tzw. "góry bombonierkowe" (Bon-bon Mountains). Park jest ostoją niedźwiedzia, rysia i wilka szarego

Park Narodowy Göygöl (azer. Göygöl Milli Parkı) – park narodowy w Azerbejdżanie, o powierzchni 12,75 tys. ha, w Małym Kaukazie. Utworzony w 2008 r., wchłonął istniejący poprzednio rezerwat przyrody obejmujący jezioro Göygöl – najstarszy rezerwat przyrody Azerbejdżanu, utworzony po raz pierwszy w 1925 r. Krajobraz parku ma charakter górski. Charakterystyczna jest obecność kilku jezior górskich

Bazardüzü (azer. Bazardüzü dağı, lez. Кичlенсув, ros. Базардюзю, trb. Bazardiuziu) – szczyt w Kaukazie położony na granicy między Rosją a Azerbejdżanem. Jest to najwyższy szczyt Azerbejdżanu.

Şamaxı, Szemacha – miasto w Azerbejdżanie, stolica rejonu Şamaxı. Położone ok. 120 kilometrów na zachód od Baku, . Znane od czasów rzymskich jako "Kamachia", szczyt znaczenia osiągnęło jako stolica Szyrwanu, obecnie jest głównie ośrodkiem o znaczeniu folklorystycznym.

Gandża (dawniej Giandża, azer. Gəncə) – miasto w zachodnim Azerbejdżanie, położone na północnych stokach Małego Kaukazu na wysokości około 440 m n.p.m. Przez miasto przepływa niewielka rzeka Gəncəçay, dopływ Kury. Gandża to drugie pod względem liczby ludności miasto kraju, po stolicy Baku. Jest jednym z jedenastu miast wydzielonych (şəhər).

Gandża jest ważnym ośrodkiem przemysłowym, naukowym i kulturalnym kraju. Rozwinął się tutaj przemysł włókienniczy, spożywczy, samochodowy i materiałów budowlanych. Znajdują się tutaj 4 szkoły wyższe (uniwersytet, akademia rolnicza, pedagogiczna i techniczna).

Oryginalna nazwa miasta pochodzi najprawdopodobniej od perskiego słowa gandż (گنج), czyli „skarb”, „skarbiec”. Według jednej z legend miasto zostało założone w miejscu odkrycia wielkiego skarbu, którego lokalizacja przyśniła się Muhammadowi ibn Khalidowi – arabskiemu władcy.

Podczas panowania dynastii Safawidów miasto nazywane było Abbasabadem, na cześć szacha Abbasa I. W późniejszym okresie, po ostatecznym przejęciu miasta przez Rosję zostało przemianowane na Jelizawetpol (Елизаветполь), na cześć żony cara Aleksandra I. W roku 1918, przy okazji powstania Azerbejdżańskiej Republiki Demokratycznej, powróciła nazwa Gandża, jednak w 1935 Józef Stalin zmienił nazwę miasta na Kirowabad (Кировабад) na cześć bolszewickiego rewolucjonisty Siergieja Kirowa. W 1991 po odzyskaniu niepodległości przez Azerbejdżan powrócono do pierwotnej nazwy.