Iran

                                          Iran

Iran ,pełna nazwa Islamska Republika Iranu, w Europie dawniej znany jako Persja – państwo na Bliskim Wschodzie, leżące między Morzem Kaspijskim na północy a Zatoką Perską i Zatoką Omańską na południu.

Iran, który do końca 1935 roku był nazywany Persją, jest dużym państwem położonym w Azji Południowo-Zachodniej. Ten górzysty kraj jest jedynym państwem Bliskiego Wschodu, w którym obowiązuje muzułmański kalendarz księżycowy.

Powierzchnia – 1 648 000 km²

Położenie – kraj leży w Azji Południowo-Zachodniej, nad Morzem Kaspijskim i zatokami Oceanu Indyjskiego: Perską i Omańską; od Półwyspu Arabskiego oddzielone wąską cieśniną Ormuz.

Skrajne punkty – północny 40°50′N, południowy 21°00′N, zachodni 44°00′E, wschodni 63°53′E. Średnia szerokość kraju wynosi około 1200 km, a długość około 1300 km.

Iran graniczy z następującymi państwami:

Irak – 1458 km
Afganistan – 936 km
Pakistan – 909 km
Turcja – 499 km
Turkmenistan – 992 km
Armenia – 35 km
Azerbejdżan – 611 km w tym Republika Nachiczewańska – 179 km
Linia brzegowa 3180 km w tym Morze Kaspijskie – 740 km.

Ustrój polityczny Iranu – to w początkach istnienia państwa perskiego monarchia despotyczna. W czasie najazdu arabskiego i rozwoju ekspansji islamu w tym regionie szach (tytuł monarszy w Persji) był zmuszony zrezygnować ze swego despotyzmu i współpracować z przywódcami plemiennymi, mułłami, gildiami kupieckimi i rzemieślnikami. W epoce kolonizacji szach dodatkowo musiał lawirować pomiędzy dyplomacją brytyjską i radziecką. Reza Szah Pahlawi zmienił nazwę Persji na Iran, a jego syn (Mohammed Reza Pahlawi) za pomocą wojsk Stanów Zjednoczonych wprowadził system absolutystyczny.

1 kwietnia 1979 proklamowano w wyniku rewolucji islamskiej Islamską Republikę Iranu. Przyjęto ustrój polityczny republiki islamskiej, łączący elementy nowoczesnej demokracji z religijną dyktaturą. Z jednej strony Iran ma parlament i prezydenta wybierane w wyborach powszechnych, zna instytucję referendum, zaś władza opiera się na nowoczesnej zasadzie trójpodziału, z drugiej jednak wszystko pozostaje pod nadzorem autorytetów religijnych[1]. Najważniejsze organy nadzoru religijnego to welajat e faghih – teolog szyicki będący głową państwa oraz Rada Strażników, spełniająca funkcję trybunału konstytucyjnego, w tym badająca zgodność prawa stanowionego z zasadami islamu. Wprowadzono surowe prawa wzorowane na szariacie.

Iran propaguje swój kraj jako "Pierwszą demokrację" na Bliskim Wschodzie, gdyż nie ma u nich dyskryminacji narodowych (np. Izrael – Palestyńczycy; Irak i Turcja – Kurdowie), a rewolucję islamską chce rozprzestrzen

Flaga Iranu jej wzór został ustanowiony 29 lipca 1980 i jest odzwierciedleniem zmian, które zaszły w Iranie po rewolucji islamskiej.
Na fladze w postaci horyzontalnych pasów występują od góry do dołu trzy kolory:
zielony, symbolizujący religię islamską
biały, symbolizujący pokój
czerwony, symbolizujący męstwo
Tego typu wzór był wprowadzony od początku XX wieku i występował także na fladze szachów Iranu.
Białe wzory na zielonym i czerwonym kolorze, to słowa Allahu Akbar (Bóg jest wielki) powtórzone 22 razy (dwa rzędy po 11 wyrażeń) dla upamiętnienia daty zwycięstwa rewolucji – 22 Bahman 1357 AP(11 lutego 1979).
Na białym pasie umieszczone jest godło Iranu w kolorze czerwonym – stylizowany napis Allah.
Historia
Poprzednia flaga Iranu, za rządów dynastii Pahlawi, miała podobny wzór, jednak w centrum umieszczony był symbol lwa i słońca. Została ona wprowadzona po przyjęciu konstytucji w 1906, jednak już wcześniej władcy używali sztandarów z lwem i słońcem w kolorystyce biało-zielono-różowej.

W roku 1925 barwę różową zastąpiono czerwoną.

Symbol lwa i słońca w centrum flagi występował w różnych formach, powszechnie używano również flagi pozbawionej godła. Po obaleniu Pahlawich w 1979, przez krótki okres używano flagi złożonej jedynie z trzech pasów.

Obecnie obowiązujące godło Iranu zostało wprowadzone po rewolucji islamskiej i obaleniu szacha Mohammada Rezy Pahlavi; zastąpiło ono symbol obowiązujący w okresie monarchii.
Godło zaprojektował Chamid Nadimi, a 9 maja 1980 r. oficjalnie zaaprobował je przywódca państwa – ajatollah Ruhollah Chomeini.

Godło na postać stylizowanego napisu: ﷲ (czyt. Allah) tj. Bóg w języku arabskim i farsi. Godło to podkreśla pozycję jaką w Islamskiej Republice Iranu zajmuje religia muzułmańska. Graficznie wykonanie napisu jest takie, iż składają się na niego stylizowane: miecz, 4 półksiężyce oraz kwiat tulipanu, co nawiązuje do starej legendy, iż na grobach tych, którzy polegli za Iran, wyrasta ten właśnie kwiat. Zarazem 5 głównych linii godła symbolizować ma 5 filarów islamu.

Kimat

Iran znajduje się pod wpływem wybitnie kontynentalnego klimatu, który ukształtował się pod wpływem otaczających wnętrze kraju pasm górskich. Kraj dzieli się na dwie strefy klimatyczne. Podzwrotnikową, która obejmują większą część terytorium państwa i zwrotnikową, obejmującą nadbrzeżną strefę Zatoki Perskiej i Morza Arabskiego, na południu kraju.

Iran należy do bardzo suchych krajów, gdzie opady są niewielkie, lub w niektórych miejscach, jak Wielka Pustynia Słona, zdarzają się raz na kilka lat. Jedynie obszary górskie, a zwłaszcza wysokie partie Elbursu, otrzymują znaczne ilości opadów. We wnętrzu kraju średnia roczna opadowa wynosi od 50 do 100 mm. Podobnie jest na wybrzeżu Zatoki Perskiej i Morza Arabskiego, gdzie wpływ monsunu jest praktycznie żaden. W górach jest bardziej wilgotno, średnie opady wynoszą około 1000 mm, a na Elbursie do 2000 mm rocznie. Obszary wysoko położone na Wyżynie Irańskie otrzymują rocznie do 300 mm deszczu. Wilgotność powietrza jest silnie związana z odległością od zbiorników wodnych i zachmurzeniem. Największa jest w okresie zimowym, a najniższa latem, gdzie w wielu miejscach obniża się do 20%. W Iranie występuje podział na porę suchą i deszczową, przy czym nie dotyczy to niektórych obszarów Wyżyny Irańskiej, na przykład Wielkiej Pustyni Słonej. Zasadniczo okres suchoty trwa około 6-8 miesięcy i zaczyna się w maju, a kończy w październiku. Wyjątek stanowi wybrzeże Morza Kaspijskiego, gdzie występują opady całoroczne.

Temperatury są bardzo skrajne. Najchłodniej jest w styczniu, gdzie ujemne temperatury są notowane na terenie całego kraju. Wyjątek stanowią wybrzeża Zatoki Perskiej i Morza Arabskiego. Średnie zimowe wartości termiczne wahają się od –4 °C na północy kraju do 10 °C na południu. Nad zatoką Omańską do 16 °C. W górach występuje piętrowość klimatyczna co wiąże się ze spadkiem temperatur wraz ze wzrostem wysokości. To oznacza, że liczba dni mroźnych w wysokich partiach gór dochodzi do 90. Wraz z nastaniem wiosny, temperatury szybko wzrastają, latem wartości te są wysokie, lub bardzo wysokie. Na Wyżynie Irańskiej średnia dobowa wynosi od 35 do 40 °C. Najgorętszy region to fragment Niziny Mezopotamskiej gdzie maksymalne temperatury dochodzą nawet do 50 °C. Także w górach latem jest stosunkowo ciepło. Średnio w górach średnie termiczne wartości wynoszą od 16 do 20 °C.

Klimat Iranu ma jedną ważną cechę, jest kontynentalny. Przez ten fakt temperatury są skrajne nie tylko pomiędzy latem i zimą, ale i skrajność ta dotyczy także przebiegu dobowego. To oznacza, że na przykład zimą w nocy we wnętrzu kraju występują silne mrozy, a dzień jest w miarę ciepło. Latem zaś w dzień we wnętrzu Iranu występują upały powyżej 50 °C, a w nocy jest dość chłodno. Najbardziej łagodny klimat jest na wybrzeżu Morza Kaspijskiego. Zimą średnie wartości przyjmują około 6 °C, latem zaś średnie jest około 24 °C. Amplitudy dobowe nad Morze Kaspijskim nie są tak wysokie jak w pozostałej części kraju. Klimat Iranu cechuje niskie zachmurzenie, które znacząca wpływa na temperatury dzienne na obszarach wysoko położonych.

Flora

Na szatę roślinną Iranu ma wpływ rzeźba terenu i dostępność wody. Tereny Wyżyny Armeńskiej są pokryte ubogą szatą roślinną. Powyżej 1000 m n.p.m. rosną jedynie łąki i górskie stepy. Góry Elburs są porośnięte lasami, gdzie rosną dęby, buki i graby. Dotyczy to jednak północnej części tych gór, południowe stoki Elbursu są pokryte skąpą roślinnością pustynno-stepową. Granica lasów w Elbursie sięga 2000 m n.p.m. W Górach Turkmeńsko-Chorasańskich występują stepy, a w ich niskich partiach typowa roślinność pustynna. Lasy w Iranie zajmują około 11% ogólnej powierzchni, a ich największy procent skupia się w regionie Morza Kaspijskiego, głównie we wspomnianych wyżej górach Elbursu. Góry Środkowoirańskie są skąpo porośnięte roślinną półpustynna i stepową, gdzie przeważają rzadkie zarośla. Na wysokościach przekraczających 3000 m n.p.m. rosną łąki alpejskie. Góry Zagros są bardzie zasobne w szatę roślinną niż Góry Środkowoirańskie. Rosną tam widne, zrzucające liście na zimę lasy dębowe z domieszką klonów i czeremchy. Reszta kraju to tereny półpustynne, pustynne, skupiające się głównie na Wyżynie Irańskiej. Tereny tej wyżyny porastają bylice oraz roślinność kserofityczna, głównie krzewy i krzewinki. Obszary Wielkiej Pustyni Słonej i Pustyni Lota to tereny pozbawione roślinności. Irańska części Niziny Mezopotamskiej jest najbardziej urozmaiconych regionem florystycznym Iranu. Oprócz wysokich, traw, trzcin i sitowia, występują tam fragmenty obszarów pustynnych. Poza nimi są to też tereny rolnicze, jak pola uprawne i plantacje palmy daktylowej.

Fauna

Świat zwierząt Iranu reprezentują gatunki pustynne i półpustynne, charakterystyczne dla Regionu Śródziemnomorskiego. Północne obszary kraju zamieszkuje jeleń, oraz sarny, dziki i koziorożce. Do drapieżników należą niedźwiedzie brunatne i rysie. Obszary pustynne Iranu są zamieszkiwane przez gazelę arabską i nielicznego już onagera, który jest najmniejszym przedstawicielem koniowatych. Drapieżne gatunki pustynne reprezentują: szakal złocisty i karakal. Wybrzeża Morza Kaspijskiego są miejscem bytowania tygrysa i geparda. W lasach leżących na wschodnich krańcach Iranu są zamieszkiwane przez niedźwiedzia himalajskiego. Rzadkim gatunkiem jest w Iranie daniel mezopotamski, występujący przy granicy z Irakiem. Z ptaków najpowszechniejszymi są kuraki i drapieżne, natomiast w rejonie rzek – ptaki wodne i brodzące. W Iranie żyją liczne gatunki gadów, szczególnie węży jak żmija lewantyjska i kobra indyjska. W wodach Zatoki Perskiej żyje ponad 200 gatunków ryb w tym duże i drapieżne mieczniki i rekiny. Z innych zwierząt wodnych u wybrzeży Iranu, występują homary, krewetki i żółwie morskie. W wodach Morza Kaspijskie żyją jesiotry, które mają duże znaczenie dla irańskiego rybołówstwa.

Obszary chronione zajmują niecałe 5% powierzchni kraju, czyli 79 800 km². Największe parki narodowe to: Park Narodowy Centralny Elburs i Park Narodowy Jezioro Urmia.

W Iranie istnieje policja religijna i sądy religijne, które sprawują całkowitą kontrolę nad wszystkimi dziedzinami życia. Odejście od islamu jest karane śmiercią; kara śmierci grozi również m.in. za cudzołóstwo i kontakty homoseksualne.

Noszenie hidżabu przez kobiety od dziewiątego roku życia jest wymuszone prawem. Zabronione jest picie alkoholu, noszenie niemuzułmańskiego stroju i kontakty między niespokrewnionymi osobami płci przeciwne.

Segregacja płciowa obowiązuje m.in. w szkolnictwie, służbie zdrowia, środkach komunikacji publicznej, na plażach, w kinach, salonach fryzjerskich, lokalach gastronomicznych i obiektach sportowych.

Oficjalną religią jest islam szyicki. Prawo irańskie opiera się na prawie koranicznym (szariacie) i w wielu aspektach znacznie odbiega od międzynarodowych standardów.

a) kobiety - obowiązek noszenia chusty we wszystkich miejscach publicznych (chustę należy mieć przygotowaną do założenia już po wylądowaniu na terenie Iranu); zakaz noszenia krótkich rękawów, dekoltów, garsonek oraz krótkich spódnic i sukienek - dozwolona jest długa spódnica do ziemi lub spodnie wraz z płaszczem (np. letni płaszcz) zakrywającym biodra

b) mężczyźni - zakaz noszenia krótkich spodni oraz podkoszulków

W okresie ramadanu w miejscach publicznych nie można spożywać posiłków, pić napojów ani palić papierosów.

W Teheranie odprawiane są msze katolickie (w języku angielskim, włoskim, francuskim oraz perskim).

W oficjalnych kontaktach kobiety nie podają ręki mężczyznom, mężczyźni nie podają ręki kobietom.

Fotografowanie: Dla własnego bezpieczeństwa lepiej pytać o zgodę osób fotografowanych. Obowiązuje zakaz fotografowania obiektów rządowych, wojskowych, posterunków policji, miejsc kultu, ambasad.

Teheran, największe miasto Bliskiego Wschodu. O początkach miasta niewiele wiadomo. Przez długi czas nie był zbyt znaczącym ośrodkiem - rozwijał się w cieniu starożytnego miasta Rej na jedwabnym szlaku, i razem z nim został zrujnowany podczas mongolskiego najazdu w XIII w. Dopiero w roku 1795, po koronacji Aghi Mohammada, staje się stolicą Persji, którą pozostaje do dziś.

Teheran, otoczony od północy przez wysokie góry Elbrus i od południa przez pustynię, oferuje malownicze widoki. Ale w mieście warto poświęcić szczególną uwagę znakomitym muzeom: Muzeum Archeologicznemu, Muzeum Szkła i Ceramiki Abguineh, Muzeum Dywanów, Muzeum Kaligrafii Rezy Abbassi, oszałamiającej Kolekcji Klejnotów Koronacyjnych Iranu, jednej z najwspanialszych na świecie. Na osobną uwagę zasługuje znakomite Muzeum Sztuki Współczesnej, z najbogatszą kolekcją zachodniej sztuki współczesnej poza Europą i USA.

Miłośnicy zakupów powinni odwiedzić bazar w Teheranie - jeden z najbogatszych i najdłuższych w Iranie, z prawie 10 km alejek i pasaży. Natomiast miłośnicy historii współczesnej powinni zobaczyć dawną ambasadę USA, zamienioną w symbol imperializmu "Wielkiego Szatana", przyozdobioną słynnymi antyamerykańskimi muralami.

Teheran – stolica i największe miasto Iranu, będące również centrum administracyjnym prowincji o tej samej nazwie. Teheran leży u stóp masywu górskiego Elburs i rozciąga się na wysokości od około 1100 m n.p.m. do 1800 m n.p.m., zajmując obszar 658 kilometrów kwadratowych. Posiada też gęstą sieć dróg i autostrad, znaczący dla kraju węzeł kolejowy oraz dwa porty lotnicze. Na terenie miasta ulokowane są liczne muzea, centra sztuki, kompleksy pałacowe i centra kulturalne, a w promieniu kilkudziesięciu kilometrów – znane ośrodki narciarskie.

Ponad połowa irańskiego przemysłu znajduje się w Teheranie. Stanowią go fabryki samochodów, podzespołów elektronicznych, urządzeń elektrycznych, przemysłu zbrojeniowego, włókienniczego, cukrowego, cementowego i chemicznego. Jest to również centrum sprzedaży dywanów i mebli. W pobliżu Teheranu znajduje się także rafineria.

Na terenie miasta leży najdłuższa ulica Bliskiego Wschodu – Waliasr – ciągnąca się z centrum Teheranu na północ przez ok. 20 km. Na jej trasie znajduje się wiele dużych placów takich jak: plac Waliasr, plac Wanak, plac Tadżrisz – pełnią one rolę punktów odniesienia.

W XX wieku, Teheran przyjął wielką emigrację ludzi z terenu całego Iranu zróżnicowanych zarówno etnicznie, jak i religijnie. Miasto jest wypełnione historycznymi meczetami, kościołami, synagogami i zoroastriańskimi świątyniami ognia

Pałac Golestan - pałac szachów Iranu, zlokalizowany w centralnej części Teheranu, wzniesiony na przełomie XVIII i XIX wieku. W 2013 roku kompleks pałacowy został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Pałac Golestan (w tłumaczeniu: Pałac Kwiatów) jest najstarszym zabytkiem w Teheranie, należy do grupy budynków zwanych Cytadelą (Arg), wzniesionych za panowania Tahmaspa I z dynastii Safawidów, a odrestaurowanych później przez Karima Chana.
Cytadela zyskała jednak na znaczeniu dopiero za panowania Aghy Mohammada Chana, założyciela dynastii Kadżarów, który przeniósł do Teheranu stolicę Persji. Pałac Golestan stał się wówczas oficjalną rezydencją perskich szachów. Swój obecny wygląd pałac zawdzięcza gruntownej przebudowie w 1865 roku.
Za panowania dynastii Pahlawich (1925-1979) pałac wykorzystywano tylko do oficjalnych przyjęć. Odbyła się tutaj koronacja Rezy Szacha Pahlawiego w 1925 roku i Mohammada Rezy Pahlawiego w 1967 roku.

W latach 1925-1945 znaczna część kompleksu pałacowego została zburzona pod budowę nowoczesnej dzielnicy. Obecnie w pałacu mieści się muzeum z ceramiką, ozdobami i bronią.

Pałac Golestan - najstarszy z historycznych zabytków Teheranu, zlokalizowany w ścisłym centrum miasta. To właściwie cały zespół parkowo-pałacowy obejmujący kilka odrębnych pałaców i muzeów, w tym pałac szachów Iranu. Początki kompleksu sięgają XVI w. (za dynastii Safawidów), rozbudowywany w XVII wieku i później. Obecną postać zachowuje od 1865 roku. W 2013 roku został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO. I dobrze, że tak się stało, bo coraz więcej osób może podziwiać te hektary mozaikowych powierzchni ścian zewnętrznych i wewnątrz pałaców, wnętrza - takie orientalne, a do tego „świecące” - duża różnorodność wystroju poszczególnych sal, niesamowite bogactwo zdobień...Co kawałek napotykamy różne momenty historyczne, które tam się odbywały; a to zaślubiny i wesela kolejnych szachów, a to konferencje międzynarodowe, np. ta, zakończona podpisaniem traktatu teherańskiego, z okresu II wojny światowej..

Pomnik Azadi (Wolności) - najbardziej rozpoznawalny symbol Teheranu - zbudowany w 1971 roku, jako część obchodów 2500-lecia Persji; ma 50 m wysokości, zajmuje centralną część Placu Wolności.

Polski Cmentarz w Teheranie – polska nekropolia położona we wschodniej części stolicy Iranu, stanowiąca część nekropolii Dulab. Są na niej pochowani wychodźcy polscy z ZSRR armii gen. Władysława Andersa z Armii Polskiej w ZSRR, którzy opuścili Związek Radziecki w trakcie tzw. „ewakuacji armii Andersa” wiosną 1942 roku. Na cmentarzu tym pochowano 1937 osób, w tym 409 wojskowych. Zmarły one głównie z powodu ogólnego wycieńczenia i chorób jakich nabawiły się na skutek przebywania w katastrofalnych warunkach w ZSRR[.

Po ewakuacji z ZSRR w Iranie znalazło się ponad 115 000 Polaków, w tym około 25 000 cywilów, wśród których 13 000 to dzieci. Na ulicach Teheranu język polski był zjawiskiem powszednim. Polscy uchodźcy otwierali sklepy, kawiarnie, restauracje, pracowali w bazach amerykańskich i brytyjskich. Kilkaset kobiet powychodziło za mąż za Persów i pozostało w Iranie na stałe.

„Po powrocie do Teheranu musiałem się zająć najgorliwiej szpitalami i obozami dla ludności cywilnej. Największym nieszczęściem był często beznadziejny stan zdrowia przybywających. Nieraz już po przybyciu do Teheranu ludzie umierali wskutek wycieńczenia i długotrwałego głodu podczas dwuletniego pobytu w Rosji sowieckiej. W ciągu kilku tygodni las, przeszło tysiąca krzyży, pokrył cmentarz polski w Teheranie. Zmarł także mój adiutant i serdeczny przyjaciel sprzed wojny porucznik Zygmunt Kostakiewicz, któremu cudem udało się wydostać z łagrów sowieckich” – pisał po latach generał Władysław Anders.

Znajduje się tam dwudzielny cokół na którym umieszczona jest tablica pamiątkowa z polskim napisem: Pamięci Wygnańców Polskich, którzy w drodze do ojczyzny w Bogu spoczęli na wieki 1942-1944.

Łącznie na obszarze Iranu zmarło w czasie wojny ponad 3500 Polaków, w tym 611 wojskowych. Największe (poza Teheranem) nekropolie polskie znajdują się w Pahlevi, Isfahanie i Kazwinie.

Isfahan może się pochwalić jednymi z najpiękniejszych zabytków islamskich na świecie, a jego historia sięga ponad 2700 lat. Renesans miasta przypada na XVI w., kiedy to zostało ono ustanowione stolicą imperium perskiego przez szacha Abbasa I Wielkiego. W tym czasie powstały najwspanialsze budowle miasta, które ponoć były inspiracją dla słynnego indyjskiego mauzoleum Tadź Mahal.

Zwiedzanie miasta najlepiej rozpocząć od placu Imama Homeiniego (Majdan-e Imam Homeini) zwanego również Królewskim. Plac otaczają dwupoziomowe arkady handlowe oraz Meczet szacha Lutf Allaha po wschodniej stronie i Meczet Królewski po południowej. Po zachodniej stronie placu znajduje się Ali Kapu (Wysokie Wrota) - brama prowadząca do zespołu pałacowego, z której władca mógł oglądać uroczystości na placu.

Meczet szacha Lutf Allaha

Wielki Meczet, także: meczet Piątkowy– meczet w Isfahanie, wpisany w 2012 roku na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Powierzchnia meczetu wynosi 2 ha, co czyni go największym meczetem w Iranie.

Najstarsza część meczetu (szabestan z kolumnami) pochodzi z 772 roku, jednak prowadzone tu wykopaliska archeologiczne wskazują, że meczet zbudowano na pozostałościach wcześniejszych, przedislamskich budowli. Prawdopodobnie istniała tu wcześniej sasanidzka świątynia ognia. W XI stuleciu meczet gruntownie przebudowano – wzniesiono wówczas istniejące do dziś cztery ejwany zdobione glazurowanymi cegłami. Ten styl budownictwa stał się później charakterystyczną cechą perskiej architektury sakralnej

Warto również zobaczyć dwa pałace ogrodowe: Czehel Sotun (Czterdzieści Kolumn) i Haszt Beheszt (Osiem Rajów).

Bazar w Isfahanie, rozciągający się na długości 2 km, po południowej stronie placu Królewskiego, uważany za jeden z najbardziej egzotycznych na Bliskim Wschodzie, oferuje bogaty wybór towarów, w tym dywanów, mozaik i obrazów.

Prawdziwą perłą miasta są piękne mosty na rzece Zajande Rud: Si-o Se Pol (most Trzydziestu Trzech Łuków) z 1602 oraz Khaju z 1650. W ich cieniu,tuż nad wodą, warto odpocząć, popijając herbatę i delektując się fajką wodną.

most Khaju

Plac Imama – główny plac w Isfahanie, w środkowym Iranie. Wraz z przylegającymi budynkami z okresu panowania dynastii Safawidów znajduje się na liście światowego dziedzictwa UNESCO.

Plac Imama ma wymiary 512 × 159 m. Został zbudowany w latach 1590–1595, po przeniesieniu stolicy państwa do Isfahanu przez Abbasa I Wielkiego. Pierwotnie miał służyć jako miejsce ceremonii królewskich i boisko do gry w polo; w 1602 roku otoczono go dwupoziomowymi arkadami handlowymi. Południową stronę placu zajmuje meczet Imama, po zachodniej pałac Ali Kapu, po wschodniej meczet Szejka Lotfollaha, część północna otwiera się na Wielki Bazar Isfahanu

Meczet Imama– meczet w Isfahanie, w Iranie, w południowej części placu Imama. Wraz z placem znajduje się na liście światowego dziedzictwa UNESCO.

Meczet został zbudowany w okresie panowania dynastii Safawidów. Jego budowę rozpoczął szah Persji Abbas I Wielki w 1611 roku; zakończenie budowy miało miejsce za panowania jego następcy, szaha Safiego w 1630 roku; w 1638 roku, dodano marmurową lamperię. Głównym inżynierem budowy był Ali Akbar Isfahani a generalnym wykonawcą Muhibb Ali Beg.

Meczet ma wymiary 100 × 130 metrów. Został wzniesiony na planie czterech iwanów, usytuowanych wokół centralnego dziedzińca, z których prowadzi droga do przykrytych kopułami sal. Główna sala modlitw, jak i cztery iwany, ozdobione są wspaniałą mozaikową dekoracją w siedmiu kolorach i kaligraficznymi inskrypcjami. Kopuła nad salą modlitw wznosi się na wysokość 36 metrów a całkowita wysokość kopuły to 51 metrów.

Meczet jest przedstawiony na rewersie irańskiego banknotu 20 000 riali[

Pałac Czterdziestu Kolumn– zespół pałacowo-ogrodowy w Isfahanie, zbudowany w połowie XVII wieku za panowania Abbasa II. Nazwa pochodzi od odbijających się w wodzie lustrzanej sadzawki 20 kolumn głównego pawilonu. W Pałacu Czterdziestu Kolumn safawidzcy władcy przyjmowali zagranicznych posłów, po 1668 roku pałac był też siedzibą szaha Sulejmana.

Uważa się, że kompleks pałacowy pochodzi z 1614. Odkryta w 1949 inskrypcja stanowi jednak, że obiekt został ukończony w 1647 pod czujnym okiem Abbasa II. Obecny wygląd pałacu jest wynikiem przebudowy w XVIII wieku po pożarze, który dotknął budowlę w 1706.

16-metrowe kolumny, dawniej malowane i pozłacane, przewieszano płótnem, spryskiwanym wodą różaną, aby nawonić powietrze ogrodu. Ściany głównego pawilonu pokryte były ornamentami z lustrzanego szkła sprowadzanego z Wenecji.

Obecnie w pałacu mieści się muzeum, w którym wystawione są safawidzkie zabytki ceramiczne i metalurgiczne oraz tekstylia. Zachowały się tu też malowidła z XVII i XVIII wieku. Prace na odsłonięciem obrazów były sponsorowane przez Istituto Italiano per il Medio ed Estremo Oriente z Rzymu. Kompozycje przedstawiają krajobraz, kwitnące drzewa, ptaki i jelenia, jak również dworskie sceny biesiadne.

W 2011 obiekt wpisano wraz z kilkoma innymi ogrodami perskimi w Iranie na listę światowego dziedzictwa kulturalnego UNESCO

Katedra Świętego Zbawiciela – katedra należąca do Apostolskiego Kościoła Ormiańskiego zlokalizowana w Isfahanie. Popularnie nazywana wank (Վանք), co w języku ormiańskim oznacza monaster.

Od 1501 roku, Iran przeszedł transformację z państwa większościowo sunnickiego na szyickie. Podczas wojny persko-tureckiej, ormiańskie duchowieństwo wystąpiło do szyickiej Persji o ochronę przed sunnickim imperium osmańskim, szach Abbas I Wielki przesiedlił 300,000 chrześcijańskich Ormian w głąb kraju, głównie do stolicy safawidzkiej Persji, Isfahanu. Ormiańscy uchodźcy rozpoczęli budowę katedry w 1606 roku, budowę ukończono w 1655 jednocześnie rozpoczynając gruntowną rozbudowę która trwała do 1664 roku. W 1702 dobudowano dzwonnicę, w 1884 otworzono bibliotekę, kończąc powiększanie kompleksu o muzeum otwarte w 1905 roku

Sziraz - miasto w południowym Iranie u podnóża gór Zagros, ośrodek administracyjny ostanu Fars i dawna stolica Persji. Jest szóstym co do wielkości miastem w kraju i jednym z głównych ośrodków kulturalnych i przemysłowych.
Pierwsze wzmianki o miasteczku zlokalizowanym w miejscu dzisiejszego Szirazu pochodzą z epoki Achemenidów, których stolica znajdowała się w pobliskich Pasargadach (ok. 130 km od Szirazu), a później w Persepolis (ok. 70 km).
Bujny rozwój miasta nastąpił dopiero po arabskim podboju, gdy w 693 zdobyli oni Istahr, ówczesną stolicę Sasanidów. Wraz z upadkiem Istahr, wzrosło znaczenie prowincjonalnego dotychczas Szirazu, gdzie swoją siedzibę urządziły kolejne perskie dynastie. Bujidzi (945 - 1055) założyli tu stolicę i postawili meczety, pałace, bibliotekę oraz rozbudowali mury obronne.
Podczas podbojów mongolskich miasto uniknęło zniszczenia dzięki burmistrzowi, który uznał władzę Mongołów i zobowiązał się do wypłaty kontrybucji. W podobny sposób w 1382 ocalało przed armią Timurydów, gdy lokalny monarcha Szah Szodża poddał się najeźdźcy i zaoferował rękę swojej wnuczki wnukowi Tamerlana. Po śmierci Szodży w mieście nastała walka o opuszczone przez niego stanowisko, którą ukrócił sam Timur, oddając władzę nad Szirazem swojemu synowi.
W XIII wieku Sziraz stał się centrum sztuki i piśmiennictwa, dzięki oświeconej polityce jego władców i obecności wielu artystów i uczonych. W tych czasach w mieście mieszkali między innymi sławni poeci Sadi i Hafez oraz filozof Mulla Sadra i mistyk Ruzbehan.
Za czasów Safawidów (XVI - XVIII wiek) w Szirazie znajdowała się stolica prowincji, co w okresie rządów Emama Qoli Chana, namiestnika Abbasa I Wielkiego zaowocowało pojawieniem się architektury zbliżonej do tej spotykanej w Isfahanu, ówczesnej stolicy imperium. Po upadku dynastii Sziraz popadł w zaniedbanie i stał się ofiarą najazdów afgańskich i rebelii władz miejskich przeciwko przywódcy imperium, Nadirowi Szahowi. Ten ostatni wysłał swoje wojska, by stłumić bunt. Miasto było oblegane przez kilka miesięcy i w końcu zdobyte, co przypłaciło dużymi zniszczeniami. W 1747, gdy zamordowano Nadira, większość historycznych budynków leżała w ruinie lub była mocno zniszczona, zaś liczba mieszkańców spadła do 50 tysięcy - jednej czwartej populacji z XVI wieku.
Kolejny okres świetności miasta rozpoczął zaraz po wojnie domowej wywołanej śmiercią Nadira, gdy władzę w imperium przejął Karim Chan. W roku 1762 ogłosił Sziraz stolicą i zatrudniając 12 tysięcy robotników wybudował dzielnicę królewską wraz z fortecą, budynkami administracji, meczetem i jednym z najlepszych w Persji krytych dachem bazarów. Zorganizował także konstrukcję systemu kanalizacji i wodociągu oraz odbudował mury miejskie. Niestety, wkrótce po śmierci Karima Chana władzę w kraju przejął jego zagorzały wróg, założyciel dynastii Kadżarów, Agha Mohammad Chan. W odwecie za doznane krzywdy rozkazał zniszyć umocnienia w mieście poprzednika, a stolicę przeniósł do Teheranu. Mimo to Sziraz nadal pozostawał stolicą prowincji, a jego położenie na wiodącym nad Zatokę Perską szlaku handlowym zapewniało mu uznanie u kolejnych Kadżarów, których ogrody i rezydencje budowane aż do XIX wieku stanowią do dziś ważny element architektonicznego krajobrazu miasta.
W 1819 roku w Szirazie urodził się Báb, twórca religii bahaizmu, a w 1844 ogłosił swoją misję boskiego posłannictwa.
Po ukończeniu budowy kolei transirańskiej w 1939 znaczenie Szirazu dla handlu znacznie spadło. Rządy Mohammada Rezy Pahlawiego i nieprzemyślana modernizacja kraju poczyniły szkody w architekturze miasta

Po rewolucji islamskiej dokonano renowacji wielu znaczących dla miasta budynków, w tym cytadeli Karima Chana, łaźni miejskich, Bramy Koranu oraz mauzoleum poety Chwaja Kermaniego.

Sziraz jest stolicą południowej prowincji Fars i dawną stolicą Iranu. Przez lata było ważnym przystankiem na szlaku handlowym wiodącym nad Zatokę Perską. Stanowiło również centrum sztuki i piśmiennictwa, mieszkało tu wielu artystów i uczonych, m.in. poeci Sadi i Hafez, filozof Mulla Sadra i mistyk Ruzbehan.

Cytadela Karima Chana

Do najciekawszych zabytków Sziraz zaliczyć można bazar Vakil, cytadelę Karima Chana, łaźnie miejskie, Bramę Koranu, mauzoleum poety Chwaja Kermaniego, meczet Nasir ol Molk z bajecznie kolorowymi witrażami, oraz ogród Eram kontrastujący bujną zielenią z otaczającą miasto pustynią.

W prowincji Fars znajdują się jedne z najważniejszych stanowisk archeologicznych Iranu, więc Sziraz stanowi dobry punkt wypadowy do ich odwiedzin. Chodzi przede wszystkim o starożytne miasto Persepolis.
meczet Nasir ol Molk

Persepolis to jeden z najwspanialszych zabytków archeologicznych świata, wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Ruiny starożytnego perskiego miasta leżą ok . 70 km na północ od Sziraz. Miasto powstało w roku 518 p.n.e., zbudowane przez władców z dynastii Achemenidów, Dariusza I i Kserksesa. Było jedną z czterech stolic perskiego imperium, służącą głównie celom ceremonialnym, szczególnie celebracji nowego roku Noruz.
Kres istnieniu miasta Persepolis położyło zdobycie i zrujnowanie go w roku 330 p.n.e. przez Aleksandra Wielkiego.

Pozostałości miasta odsłonięto podczas prac wykopaliskowych w latach 30. XX w. Odkryto zabudowania pałacowe, w tym pomieszczenia gwardii pałacowej i skarbiec, archiwum z pismem klinowym, sieć kanalizacyjną oraz kolumny i monumentalne schody zdobione 

 pięknymi reliefami.

Bam jest starożytnym miastem położonym pośrodku pustyni na południu Iranu. Jego początki sięgają VI w p.n.e, ale swój największy rozkwit miasto przeżywało w wiekach średnich (VII – XI w n.e.), kiedy, ze względu na swoje położenie na jedwabnym szlaku, było istotnym centrum handlowym i ośrodkiem produkcji tekstyliów. Wszystkie budynki publiczne, mieszkalne i fortyfikacje (cytadela i mury) zbudowano z gliny i słomy.

Niestety w 2003 roku miasto nawiedziło trzęsienie ziemi, przez co 80 proc. budynków zostało zniszczonych. Do tej pory trwają prace rewaloryzacyjne.

Bam— miasto położone w pustynnym rejonie południowo-wschodniego Iranu, w prowincji Kerman. Znane na świecie dzięki ruinom starożytnego miasta Arg-é-Bam. W 2004 krajobraz kulturowy miasta Bam został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO
Miasto założone zostało za czasów dynastii Sasanidów (225–651). Rozwijało się dzięki pielgrzymom odwiedzającym zoroastryjską świątynię ognia (pochodzącą z początków panowania wspomnianej dynastii) oraz dzięki więzom ekonomicznym i handlowym - było ważnym centrum na jedwabnym szlaku. Znane też było jako znaczący producent tekstyliów cenionych zwłaszcza w świecie islamu. Bam zaczął tracić na znaczeniu po najeździe Afgańczyków w 1722. Miasto, w XIX wieku, opuszczone przez ludzi służyło jeszcze jako koszary dla armii aż do 1932. Intensywne prace restauracyjne rozpoczęto w 1953.

26 grudnia 2003 Bam został nawiedzony przez trzęsienie ziemi, w wyniku którego zniszczone zostało ponad 80% budynków miasta oraz starożytna cytadela. Zginęło ponad 26 tys. ludzi, a ponad 30 tys. zostało rannych. Iran zamierza z pomocą UNESCO i społeczności międzynarodowej odbudować twierdze i przywrócić jej dawną świetność

Jazd, miasto o historii sięgającej 3000 lat wstecz, leży na styku Wielkiej Pustyni Słonej i Pustyni Lota. To jeden z najsuchszych i najgorętszych zamieszkanych obszarów Iranu - wodę doprowadza z pobliskich gór system podziemnych kanałów. Dzięki swojemu ustronnemu położeniu miasto uniknęło historycznych zawieruch, najazdów i zniszczeń. Mimo tego było ono ważnym ośrodkiem handlowym na szlaku karawan przemierzających kraj ze wschodu na zachód. Marco Polo, który zatrzymał się tu podczas swej słynnej wyprawy, miał nazwać miasto “dobrym i szlachetnym”, oraz bardzo chwalił jakość produkowanych tu jedwabnych tkanin.

Jazd jest też od stuleci schronieniem i ośrodkiem religijnym zaratusztrian - mają tu swoją Świątynię Ognia oraz tzw. “wieże milczenia”, na których niegdyś pozostawiano ciała zmarłych dla sępów.
Architektura Jazd stanowi jeden z najlepszych przykładów tradycyjnego glinianego budownictwa w Iranie. Szczególnie charakterystyczne są wieże wentylacyjne badgiry, będące elementem zmyślnych systemów chłodzących piwnice domów. Warto również wspomnieć o Meczecie Piątkowym, XII-wiecznej świątyni ze wspaniałymi mozaikami i najwyższymi minaretami w kraju, którego sylwetka widnieje na banknocie 200-rialowym.

Miasto położone jest na styku Wielkiej Pustyni Słonej i Pustyni Lota. Należy do najbardziej suchych zamieszkanych rejonów kraju, ze średnią roczną sumą opadów 60 mm i amplitudą temperatur sięgającą od około 0 st. C w styczniu do blisko 40 st. C w lipcu. Skąpe opady i brak naturalnych cieków wodnych zmusiły mieszkańców do pozyskiwania wody z pobliskich gór za pomocą rozbudowanego systemu podziemnych kanałów. W mieście znajduje się Muzeum Wody, całkowicie poświęcone temu tematowi.

Daszt-e Lut– pustynia we wschodnim Iranie o powierzchni ok. 80 tys. km² (długość ok. 500 km, szerokość do 200 km), znajduje się na 500-600 m n.p.m.

Jest pustynią pylasto-żwirową; na jej południowych i wschodnich terenach występują wydmy. Leży w obszarze klimatu podzwrotnikowego, wybitnie suchego z roczną sumą opadów poniżej 100 mm.

Obecnie pustynia dzierży palmę pierwszeństwa, jeśli chodzi o lokalizację najgorętszego miejsca na Ziemi. To właśnie tutaj jeden z satelitów NASA zanotował temperaturę 70,7 °C.

W 2016 roku pustynię wpisano na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Namak – słona pustynia leżąca na Wyżynie Irańskiej, o długości około 800 km, szerokości do 320 km i powierzchni 77 600 km².

Ma pylisty i piaszczysty charakter. Panuje na niej klimat podzwrotnikowy, wybitnie suchy. W obniżeniach występują słone bagna (takyry), na zachodzie leży wysychające jezioro Namak. Od północy pustynia styka się z górami Elburs.

Pod względem administracyjnym, teren Wielkiej Pustyni Słonej podzielony jest pomiędzy pięć ostanów: Semnan, Chorasan-e Razawi, Jazd, Isfahan i Teheran.

Zachodni kraniec pustyni stanowi Park Narodowy Kavir, obejmujący jezioro Namak, o powierzchni 400 000 ha. Na jego terenie znajduje się jedno z ostatnich siedlisk geparda azjatyckiego

Ramsar (Mazandaran) to jedna z najładniejszych miejscowości na irańskim wybrzeżu Morza Kaspijskiego i popularne letnisko. W tym miejscu pasmo górskie Alborz, porośnięte gęstym lasem, styka się niemalże z morzem, a wąski pas wybrzeża otula bujna egzotyczna roślinność. Uroki okolicy docenił ostatni szach Iranu, budując tu swój letni pałac, który dzisiaj można zwiedzać. Poza nim nie ma w Ramsar wielu zabytków architektonicznych, ale oprócz kąpieli morskich można odwiedzić gorące źródła lub wybrać się do ciekawej górskiej miejscowości Javaher Deh leżącej 20 km na południe od miasta.

Ciekawostką jest fakt, że Ramsar i okolice są najbardziej promieniotwórczym, na stałe zamieszkanym miejscem na świecie. Wszystko to ze względu na wspomniane gorące źródła wypłukujące w naturalny sposób z głębi ziemi pierwiastki promieniotwórcze, oraz materiały budowlane pozyskiwane z okolicznych kamieniołomów, które również są aktywne. Mieszkańcy tych terenów otrzymują w ciągu roku dawkę promieniowania szacowaną na 10 mGy, to 10 razy więcej niż zalecana wartość dla obszarów zamieszkanych. Paradoksalnie jednak badania nie wskazują, żeby ten naturalny fenomen wpływał negatywnie na zdrowie mieszkańców.

Shustar – kiedyś miasto słynące z ponad 30 młynów wodnych, które mełły zboże, jakie rodziła ta niegdyś żyzna a dziś spalona słońcem kraina. Zobaczymy tu także tamę na rzece postawioną kilkaset lat temu przez pojmanych w bitwie Rzymian. Tama tak jak dawniej rozdzielała, tak dalej dzieli wody rzeki, kierując część strumienia do nieczynnych już młynów. Warto zobaczyć ich ruiny wieczorem, kiedy są ładnie podświetlone. Dodatkowo w Shustar zobaczymy pałac, stary meczet i kilka mniejszych pozostałości po minionych latach świetności.

Badab-e Surt – Irańczycy jeszcze nie odkryli tego miejsca. I w sumie to dobrze, bo jest małe i kameralne – przypomina tureckie Pamukkale, ale na mniejszą skalę. Nie jest rozdeptane przez turystów. Badab-e Surt to kilkanaście wapiennych tarasów z fajnymi żółtym i czerwonymi kolorami. Dość trudno się tu dostać i jeśli nie mamy samochodu, to czeka nas kilkukilometrowy marsz w pełnym słońcu, bo nie ma tu drzew, pod którymi można by się było ukryć. Warto jednak pokonać ten odcinek szczególnie po większych opadach, kiedy kawerny są pełne wody

Kaszan – miasto w środkowym Iranie (ostan Isfahan), na południe od jeziora Namak, ok. 260 kilometrów na południe od stolicy – Teheranu.
Na terenie miasta znaleziono ślady osadnictwa ludzkiego sprzed 6000 p.n.e. Wykopaliska Tepe Sialk obejmują najstarszy na świecie ziggurat, datowany na III tysiąclecie p.n.e. Kaszan jest pierwszą dużą oazą na drodze Kom-Kerman, wiodącej wzdłuż największych pustyń Iranu.
Wykopaliska archeologiczne prowadzone w okolicach zigguratu Tepe Sialk wskazują na początki osadnictwa sprzed 6000 p.n.e. Sam ziggurat pochodzi z czasów elamickich. Atrakcyjność tego miejsca wiązała się prawdopodobnie z obfitymi źródłami wody, bezcennej w pustynnych warunkach.
Wykopane w Sialk Tepe obiekty znajdują się m.in. w paryskim Luwrze, nowojorskim Metropolitan Museum of Art i teherańskim muzeum Narodowym Iranu.
Według chrześcijańskiej tradycji to właśnie z Kaszan wyruszyli Trzej Królowie, kierując się do Betlejem. Choć prawdziwość tej historii jest wątpliwa, wskazuje na duże znaczenie tego miasta na początkach naszej ery.
Piruz Nahawandi (znany w źródłach arabskich jako Abu Lulua), perski żołnierz, który wzięty przez arabskie wojska w niewolę, zabił w 644 roku kalifa Umara ibn al-Chattaba w odwecie za złe traktowanie podbitych Persów, prawdopodobnie zbiegł do Kaszan po dokonaniu morderstwa. W mieście znajduje się poświęcone mu mauzoleum.
W XI wieku seldżukidzki władca Malikszah I kazał wybudować w mieście fortecę. Jej pozostałości w postaci fragmentu murów obronnych stoją w Kaszan do dziś.
W okresie panowania safawidzkiego Kaszan stał się miejscem wypoczynku królów. Podczas rządów Abbasa I w Kaszan zbudowano Bagh-e Fin, jeden z najbardziej znanych przykładów perskiej architektury ogrodowej, który obecnie jest atrakcją turystyczną i został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Ogród korzysta z tych samych źródeł wody, które zasilały Sialk Tepe.
W łaźni Bagh-e Fin, w 1852 roku, zamordowany został Amir Kabir, sławny premier Persji.
Trzęsienie ziemi w 1778 roku niemalże zrównało miasto z ziemią. Owocem odbudowy jest zespół zachowanych do dziś domów, należących do bogatych kupców, które stanowią jedne z najbardziej znanych przykładów architektury okresu Kadżarów.

Kharanaq – Gliniane domy mające ponad 1500 lat. Jeszcze do niedawna mieszali tu ludzie, ale ostatnie rodzint wyprowadziły się kilka lat temu. Dziś w Kharanaq po pustych uliczkach hula wiatr, odrapujący ściany z historii. Można tu chodzić po rozpadających się dachach i oglądać piękny krajobraz otaczającej wioskę doliny. Tu czas zatrzymał się kilka lat temu, a deszcz bezlitośnie wypukuje gliniane ściany.

Mashad – jedno z najświętszych miast islamu gdzie pochowany jest Imam Reza. Wieki kompleks świątynny, niestety nie będąc muzułmaninem nie mamy wstępu do najciekawszych miejsc tej świątyni.

Wyspa Hormoz – miejsce, gdzie kilkaset lat temu swoją faktorię założyli Portugalczycy. Zbudowali na Hormoz całkiem pokaźny zamek, który co prawda popada w ruinę, ale wciąż robi wrażenie. Cała wyspa Hormoz ma ciekawy czerwony kolor. I jest tu baaardzo gorąco!

Ezmirghan jest przepiękną oazą położoną na pustyni. To odrobina zieleni, palm, poletek ryżowych i orzeźwiających strumyków wśród skał, piasku i piekącego słońca. Można się tu dostać jedynie taksówką lub wynajętym samochodem z miasta Tabas.

Demawend (5610 m n.p.m.) – wulkan drzemiący w górach Elburs, najwyższy szczyt Iranu, położony około 70 km na północny wschód od Teheranu i ok. 60 km na południe od miasta Amol. Wulkan zbudowany głównie z kwasowych law andezytowych. Duży kąt nachylenia stoków (stratowulkan) - ok. 30-40°. U podnóża występują licznie wody siarczanowe. Wysokość wulkanu wynosi 5610 m. Starsze pomiary wskazywały na 5671 m, jest to jednak wartość zawyżona.

Abyaneh jest jedną z najstarszych i jednocześnie najpopularniejszych wiosek w Iranie. Jej charakterystyczną cechą jest to, że wszystkie budynki pokryte są czerwoną gliną. Położona jest malowniczo na zboczu wzgórza, a zboczu przeciwległym znajdują się ruiny starej twierdzy. Wydaje się, że mieszkańcy wioski żyją tak, jak setki lat temu i zupełnie nie przejmują się przemykającymi wązkimi uliczkami turystami.

Ali Sadr jest trzecią, największą jaskinią na świecie. W jej wnętrzu znajduje się jezioro i kilka kanałów, po których można popływać wynajętą łódką. Na jeziorze znajduje się kilka kamiennych wysepek, na których można rozprostować kości i podziwiać różne efektowne formacje skalne. W najwyższym miejscu jaskinia ma ponad 40 metrów (XIV pięter) i zazwyczaj zachwyca entuzjastów tego typu miejsc.

Ardabil jest jednym z najstarszych miast Iranu, kiedyś był nawet stolicą tego kraju. Położony jest ponad 1500 metrów nad poziomem morza, co zapewnie przyjemny klimat, zwłaszcza w środku lata.

Warty obejrzenia jest tu zwłaszcza efektowny kompleks świątynny Sheikh Safi-ad-Din-e-Ardabili, starożytne mosty oraz tak jak w prawie całym kraju, kilka meczetów i kolorowych bazarów.

Ardabil może stanowić niezłą bazę wypadową do wyprawy na pobliski wulkan Sabalan.

Chak Chak, to niewielka, ale za to najważniejsza na świecie, świątynia Zoroastriańska, wybudowana w jaskini znajdującej się na zboczu góry. Wokół jaskini zbudowano kompleks budynków do obsługi pielgrzymów, którzy masowo nawiedzają to miejsce.

Świątynia sama w sobie może nie rzuca na kolana, ale jej położenie, droga do niej i cała okolica są bardzo klimatyczne.

W centrum pielgrzymkowym przy świątyni można przenocować, warunki są bardzo proste, ale noc spędzona na tarasie, pod gołym niebem może być niezapomnianym doświadczeniem.

Choqa Zanbil to kompleks świątynny z 1250 roku p.n.e. poświęcony elmickiemu bogu Inshushinak. Jest najlepiej zachowanym Zigguratem (monumentalna budowla sakralna w formie tarasowo uformowanej wieży) na świecie i prawdopodobniej najstarszą budowlą, jaką można zobaczyć w Iranie.

Hamadan jest jednym z najstarszych miast świata (był dawną stolicą Imperium Perskiego), lecz niestety niewiele śladów jego dawnej świetności dotrwało do dzisiaj.

W Hamadan warto zobaczyć przede wszystkim pomnik Kamiennego Lwa Sang-e Shir oraz mauzolea Baby Tahera, słynnego, perskiego poety i Abu Ali Sina, filozofa, naukowca i znanego lekarza. Pod miastem znajduje się dość urokliwa dolinka Ganj Nameh, z wodospadami i urokliwymi herbaciarniami, odwiedzenie której może być niezłym pomysłem na spędzenie popołudnia.

Kandovan jest niewielką wioską położoną w pobliżu Tabriz, jest ulubionym miejscem weekendowych pikników dla mieszkańców tego dużego miasta. Atrakcją Kandovan są niezwykłe, wydrążone w skałach domy, w których do dziś mieszkają ludzie, tak jak żyli w nich setki lat temu. To miejsce jest bardzo podobne do tureckiej Kapadocji. Sielska atmosfera, wszechobecne osiołki i piknikujący wokół Irańczycy sprawiają, że warto spędzić tu parę godzin.







Kharanaq jest niewielką, urokliwą wioską, pamiętającą jeszcze czasy przed dominacją Islamu, w większości opuszczona, zamieszkałą dziś przez zaledwie dwie rodziny. Wszystkie budynki wybudowane są z glinianych cegieł i otynkowane wysuszoną na słońcu mieszanką błota z sianem. W pobliżu, pół kilometra za wioską, znajduje się efektowny akwedukt przecinający koryto sezonowej rzeki










Nain jest niedużym miasteczkiem słynącym z najstarszego w Iranie meczetu oraz zbudowanej 2000 lat temu efektownej fortecy.














Qom jest jednym z najświętszych miast Iranu i najważniejszym ośrodkiem teologicznym, tu urodził się i wychował sam Chomeini. Znajduje się tu niezliczona ilość meczetów i szkół koranicznych, a na ulicach pełno jest smutnych dżentelmenów w turbanach na głowie - duchownych. Qom jest miejscem bardzo konserwatywnym i zdarza się, że jego mieszkańcy czasem krzywo patrzą na turystów z zepsutego zachodu, dlatego warto zwrócić szczególną uwagę na właściwy strój i zachowanie.

Sabalan jest wygasłym wulkanem i mierząc 4811 metrów ponad poziom morza, trzecim, najwyższym szczytem Iranu. Na jego szczycie znajduje się jezioro, a wokół rozciągają się niesamowite widoki, przy dobrej pogodzie można nawet zobaczyć Morze Kaspijskie. Na zboczu góry znajduje się resort narciarski Alvares oraz kilka gorących źródeł i ośrodek spa.

Korzystając z podwiezienia samochodem terenowym, można zdobyć szczyt nawet w jeden dzień, ale ze wzgledu na aklimatyzację na dużej wysokości lepiej rozciągnąć wspinaczkę na kilka dni idąc od podnóża góry.

Shush jest jednym z najstarszych miast świata, ma ponad 6 tysięcy lat, chociaż istnieją ślady ludzkiej działalności w tej okolicy nawet sprzed 9 tysięcy lat. Wzmianki o nim można znaleźć w Starym Testamencie. Współczesne Shush jest średniej wielkości, nieszczególnie interesującym miastem. Na miejscu warto zobaczyć zamek Króla Xerxesa, Mauzoleum Proroka Daniela oraz Pałac Achameński.






Po obaleniu szacha Iranu w 1979 roku kraj porzucił nowoczesny (przynajmniej na swój sposób…) system prawny, przyjmując w zamian nakazy szariatu. Zachód pozieleniał, w mediach zaczęły pojawiać się raz za razem doniesienia o tym, w jak wielkiej niewoli znalazły się np. irańskie kobiety… co nie jest do końca prawdą. Irański szyizm jest stosunkowo liberalny i daleko mu np. do rygorystycznego wahabizmu funkcjonującego w Arabii Saudyjskiej.



Tradycja nakazuje, aby zawierane w Iranie małżeństwo uczcić wielkim weselem. Niestety oznacza to również, że kosztownym – co dla wielu młodych ludzi stanowi poważną przeszkodę. By ułatwić im zawarcie związku, irański rząd dofinansowuje grupowe wesela. Dzięki nim wiele par może się pobrać, dochowując tradycji i nie musząc przy tym zaciągać kredytu na trzy pokolenia do przodu.



Kot perski to jedna z najstarszych ras, która wywodzi się z wysokich płaskowyżów Iranu. Tam, ze względu na niską temperaturę, długie i gęste futro było konieczne do, cóż…, niezamarznięcia. Włoscy handlarze przywieźli koty do Europy w XVII wieku, gdzie rozpoczęła się ich światowa popularność.




Udając się z wizytą do irańskiego domu, należy zabrać ze sobą podarunek – kwiaty lub ciasto. To jednak nie koniec zadania. Każdorazowo należy przy tym sumiennie przeprosić za nieadekwatny wybór czy zbyt małą wartość (choćby oczywiście prezent był przy tym idealnie trafiony). Czy przed wejściem należy zdjąć buty? Zależy od gospodarza. Jeśli ten jest boso, to i gościowi wypada zostawić obuwie na zewnątrz.




Głównym produktem eksportowym Iranu są ropa naftowa i gaz ziemny. Myliłby się jednak ktoś, kto sądziłby, że z tego tytułu do kraju napływa niezmierzone bogactwo. Iran eksportuje też pistacje (najwięcej na świecie) oraz daktyle. Szczególnym zainteresowaniem cieszą się słynne perskie dywany, które w dalszym ciągu tka się ręcznie. Niektórzy twierdzą również, że to właśnie w Iranie zakosztować można najlepszego kawioru.