Paragwaj
Paragwaj, Republika Paragwaju – państwo śródlądowe położone w Ameryce Południowej.
Paragwaj „rzeka plemienia Paraguà”, nazwa ta występuje w hiszpańskich źródłach XVI w. w postaci Paraguay, w czym można by wyróżnić gua „pieczara”, hy „woda.
Paragwaj jest jednym z mniejszych państw Ameryki Południowej i drugim obok Boliwii państwem niemającym dostępu do morza. Kraj leży w środkowo-południowej części Ameryki Południowej i oddalony od najbliższego akwenu (Atlantyk) o 1450 km. Paragwaj jest stosunkowo nizinnym krajem o zwrotnikowym klimacie.
Powierzchnia:
całkowita - 406.750 km2
ląd - 397.300 km2
wody: 9450 km2
Jego terytorium ma kształt nieregularnego klina. Rozciągłość południkowa wynosi 890 km, a równoleżnikowa 860 km. Przeciętna szerokości Paragwaju wynosi 330 km.
Paragwaj graniczy z następującymi państwami:
Argentyna - 1 880 km
Boliwia - 750 km
Brazylia - 1 290 km
Klimat
Paragwaj leży w strefie klimatu zwrotnikowego, który dzieli się na dwa typy: kontynentalny na zachodzie i przejściowy w środkowej i wschodniej części kraju. Chaco i wschodni Paragwaj różni się warunkami klimatycznymi, które głównie przejawiają się różnicą w opadach deszczu. Północno-wschodni kraniec Paragwaju cechuje się wilgotną odmianą klimatu zwrotnikowego.
Średnia temperatura w Chaco w miesiącach letnich (X-III) waha się tu około 20 °C, a miesiącach zimowych (IV-XI) - spada do 19 °C. Zimą napływają tu czasami gorące masy powietrza równikowego, podnosząc temperaturę do 30-35 °C, noce natomiast są na ogół chłodne i temperatura spada często do 0 °C. We wschodnim Paragwaju średnie temperatury miesięcy letnich wahają się ok. 27 °C, zimowych - od 15-21 °C. Niekiedy temperatura spada na kilka godzin do 8 °C, a nocą zdarzają się przymrozki. Charakter kontynentalny klimatu rośnie ku zachodowi, a rejon Chaco należy do najgorętszych regionów kontynentu południowoamerykańskiego (temperatury maksymalne do 47 °C). Jednak występują tam również gwałtowne ochłodzenia, przynoszone przez wiatry zwane pamperos.
W miarę posuwania się ze wschodu na zachód zmniejsza się ilość opadów. Na Wyżynie Parany roczna suma opadów wynosi ok. 2 000 mm, w dolinie rzeki Paragwaj - od 1 200-1 400 mm, a w Chaco - od 700-1 000 mm. Minimalne roczne wartości na zachodnim skraju Chaco to 450 mm. W Chaco pora opadów przypada na miesiące letnie, w dolinie rzeki Paragwaj na miesiące zimowe, a we wschodnim Paragwaju deszcze padają w ciągu całego roku. W porze suchej zdarzają się opady cyklonalne.
Wody
Terytorium Paragwaju należy do zlewiska Oceanu Atlantyckiego, a gęsta sieć rzek stanowi zlewnię rzeki Parany. Główne rzeki: Paragwaj, Parana i Pilcomayo są na długich odcinkach granicami państwowymi. Długość rzeki Paragwaj na terytorium republiki wynosi 1280 km (ogólna długość 2200 km), a Parany 800 km (ogólna długość 4700 km). Pilcomayo (1800 km) jest jedyną rzeką andyjską, która dopływa do rzeki Paragwaj. W dolnym biegu, w porze suchej, jej głębokość czasami nie przekracza 20 cm, za to w porze deszczowej dochodzi do 9 m. W zachodniej części Chaco występuje wiele źródeł warstwowych, powstałych wskutek zmniejszającej się miąższości warstw wodonośnych. Dają one początek licznym małym rzekom, które poza Rio Verde nie dochodzą jednak do rzeki Paragwaj, lecz giną po drodze w jeziorach i bagnach. Rzeki o takich samych źródłach, lecz położone bliżej rzeki Paragwaj, osiągają jej bieg (np. San Carlos, Rio Confuso).
Mimo że Paragwaj nie ma dostępu do morza, żeglowne rzeki przepływają przez jego terytorium bądź stanowią jego granice. Rzeka Paragwaj dzieli kraj na dwa regiony o odmiennym charakterze (część wschodnią, wyżynną - Paraguay Oriental, zw. Paraneña i zachodnią, równinną - Paraguay Occidental, zw. Chaco), które charakteryzuje niewielki spadek w kierunku zabagnionej doliny rzeki, i które są przez nią odwadniane.
W Paragwaju znajdują się tylko dwa stałe jeziora. Większe - Ypoá, łączy się z Laguną Verá i zasila w wodę bagniste obszary Ñeembucú. Drugie jezioro Ypacaraí i leżące nad nim miasto San Bernandino są ważnymi miejscami turystycznymi.
Flora
Szata roślinna jest dość dobrze zachowana, lasy zajmują ponad 40% powierzchni kraju. Na wschodzie kraju rosną wiecznie zielone lasy podzwrotnikowe wilgotne, występuje tam wiele gatunków cennych drzew. Charakterystycznymi roślinami są arakurie i ostrokrzew paragwajski. Najwilgotniejsze lasy rosną w północno-wschodniej części kraju. We wschodnim regionie rosną widne, suche lasy zwane chaco, które składają się z kolczastych zarośli i drzew. Do drzew należą m.in. wierzbowce białe i czerwone oraz kebraczo. Między strefami leśnymi, wzdłuż rzeki Paragwaj rozciągają się sawanny, a w pasie nadbrzeżnym - bagniste tereny typu pantanal. W północno-zachodnim regionie kraju rosną suche sawanny z udziałem kaktusa. W Chaco lokalnie występują stepy.
Fauna
Fauna na większości terenów należy do krainy chilijsko-patagońskiej, a północno-wschodnia część kraju to kraina gujańsko-brazylijska. Świat zwierząt jest dobrze zachowany. W Chaco żyją jaguary, które żyją także we wschodnim regionie. Liczne są gryzonie m.in. wiskacze, jelenie pampasowe i pancerniki. Największym gryzoniem jest typowym dla Ameryki Południowej - kapibara. Występuje wiele gatunków endemicznych, szczególnie w przypadku płazów oraz ryb. W wodach rzecznych żyją mięsożerne piranie, które są powszechnym gatunkiem ryb. Nad wodami występują także krokodyle i boa dusiciele. W lasach krainy gujańsko-brazylijskiej do spotykanych gatunków należą pekari, różne gatunki mrówek, jadowitych węży i pająków- czyli zwierząt typowych dla wilgotnych lasów.
Ustrój polityczny.
Zgodnie z konstytucją z 1992 Paragwaj jest republiką, prezydentem, wybierany w wyborach powszechnych na 5-letnią kadencję, jako głową państwa i szefem rządu. Władza ustawodawcza należy do 2-izbowego Kongresu (80-osobowa Izba Deputowanych i 45-osobowy Senat) o kadencji 5-letniej, wybieranego w wyborach powszechnych. Władza wykonawcza należy do rządu, powoływanego przez prezydenta i przed nim odpowiedzialnego.
Flaga Paragwaju – oficjalna flaga południowoamerykańskiej republiki Paragwaju. Jest unikatem wśród flag narodowych, gdyż posiada różne emblematy na awersie i rewersie.
Obecna flaga Paragwaju została zatwierdzona w 2013 jako uproszczona wersja starej flagi.
Na fladze znajdują się trzy poziome pasy: czerwony, biały i niebieski, z emblematem na środku białego pasa. Emblemat na awersie to godło paragwajskie: pięcioramienna gwiazda otoczona przez zielony wieniec i białą obręcz na której widnieją słowa Republica del Paraguay (Republika Paragwaju), wszystko w okręgu. Emblemat na rewersie to pieczęć Ministerstwa Finansów (siedzący żółty lew na tle czapki frygiskiej na tyczce, otoczony białą obręczą, na której widnieją słowa Paz y Justicia (Pokój i Sprawiedliwość)), także w okręgu.
Kolor czerwony reprezentuje patriotyzm, odwagę, heroizm, sprawiedliwość i równość. Kolor biały symbolizuje czystość, stabilność, jedność i pokój. Kolor niebieski reprezentuje wiedzę, spokój, prawdę i wolność.
W Paragwaju święto flagi obchodzone jest 14 maja.
Godło Paragwaju zostało zaprojektowane w 1820 roku, w czasie rządów José Gaspara Rodrígueza de Francii.
Godło jest okrągłe, a w jego centralnej części umieszczona jest żółta gwiazda pięcioramienna. Gwiazda otoczona jest liściem palmy oraz gałązką oliwną. Nad gwiazdą, na białym okręgu znajduje się napis República del Paraguay (hiszp. Republika Paragwaju).
Obecny wzór godła obowiązuje od 2013 roku.
Ludność
Około 95% ludności Paragwaju stanowią Metysi (gł. potomkowie białych i Indian Guarani), ok. 2% — Indianie (zamieszkują zachodnią część kraju), 2% — biali, pozostała część to ludność pochodzenia azjat. (gł. Japończycy). Językiem hiszp. i guarani posługuje się ok. 50% ludności, wyłącznie hiszp. — 6%, guarani — 40%. Katolicy stanowią 96% społeczeństwa, protestanci — ponad 2%.
Asunción – stolica Paragwaju, położona nad rzeką Paragwaj na zachodnim skraju Wyżyny Brazylijskiej, przy granicy z Argentyną.
Asunción jest największym miastem Paragwaju
Miasto jest jedną z najstarszych hiszpańskich osad w Ameryce Południowej, a na pewno najstarszą położoną na wschód od Andów. Nazywane jest czasem "matką miast", ponieważ stąd wyruszały ekspedycje kolonialne, które zakładały nowe miasta na podbijanych terenach. Zostało założone dokładnie 15 sierpnia 1537 jako Nuestra Señora de la Asunción, czyli Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny. Prawa miejskie uzyskało w 1540. Od tej pory było ważnym ośrodkiem hiszpańskiej administracji kolonialnej w dorzeczu La Platy, ale w XVII wieku straciło znaczenie na rzecz Buenos Aires. W 1731 miało tu miejsce pierwsze powstanie przeciwko władzy hiszpańskich kolonistów pod wodzą José de Antequera y Castro. Po uzyskaniu niepodległości w 1811, Asunción zostało ustanowione stolicą kraju, począwszy od 1813. Po wojnie paragwajskiej 1864–1870 miasto było okupowane przez wojska brazylijskie aż do 1876, co znacznie zahamowało jego rozwój.
Panteon Narodowy – budowla w Asunción w Paragwaju, miejsce pamięci, panteon.
W 1863 ówczesny prezydent Paragwaju Francisco Solano López nakazał budowę kaplicy Matki Bożej Wniebowzięcia, zaprojektowanej przez architekta włoskiego pochodzenia Alejandro Ravizzę. Prace nad budowlą przerwał wybuch wojny paragwajskiej i budynek przez ponad 70 lat pozostawał nieukończony. Budynek otwarto dopiero 12 października 1936, po zakończeniu innej wojny i dekretem prezydenckim został uznany za narodowy panteon. W następnym roku budynek zaczął pełnić również pierwotnie przewidzianą dla niego funkcję sakralną.
W Panteón Nacional de los Héroes zostali pochowani Carlos Antonio López, jego syn oraz José Félix Estigarribia. Znajdują się w nim również szczątki poległych żołnierzy, w tym dzieci biorących udział w bitwie na równinie Acosta Ñu.
Palacio de López - pałac w stolicy Paragwaju, Asunción. Pełni rolę siedziby prezydenta i rządu Republiki Paragwaju.
Encarnación – miasto w południowo-wschodnim Paragwaju, na prawym brzegu rzeki Alto Paraná, przy granicy z Argentyną. Współrzędne geograficzne: 27°20′S 55°53′W. Ludność: 69,8 tys. (2002). Ośrodek administracyjny departamentu Itapúa.
Miasto zostało założone 25 marca 1615 przez jezuitę Roque González de Santa Cruz pod nazwą Nuestra Señora de la Encarnación de Itapúa. Od 1843 nosi swoją obecną nazwę. Miasto zyskało na znaczeniu po doprowadzeniu linii kolejowej w 1894 łączącej miasto ze stolicą kraju Asuncion. Encarnación jest również bardzo ważnym paragwajskim portem rzecznym na Paranie. Rozwinął się tutaj przemysł spożywczy oparty na przetwórstwie lokalnych produktów rolnych: yerba mate, tytoniu, bawełny, ryżu, kukurydzy, hodowli bydła.
Miasto składa się z dwóch części: starego miasta położonego nad rzeką oraz nowoczesnej dzielnicy położonej dalej od rzeki. Ze względu na łagodny klimat miasto nazywane jest "perłą południa". Około 30 km od miasta znajdują się pozostałości jezuickich misji La Santissima Trinidad de Paraná i Jesús de Tavarangue wpisanych w 1993 na listę światowego dziedzictwa UNESCO jako jedyne, jak dotychczas, obiekty z Paragwaju.
Miasto połączone jest z położonym na drugim brzegu rzeki argentyńskim miastem Posadas mostem Puente San Roque González de la Santa Cruz.
Concepción − miasto w środkowym Paragwaj, położone na wschodnim brzegu rzeki Paragwaj.
Miasto zostało założone w 1773. Obecnie stanowi ważny ośrodek handlowy i przemysłowy tej części kraju.
Park Narodowy Cerro Corá – paragwajski park narodowy znajdujący się w całości na terenie departamentu Amambay. Zajmuje powierzchnię 120,38 ha. Powstał 11 lutego 1976.
Park został utworzony na mocy dekretu nr 20698 z dnia 11 lutego 1976. Średnia temperatura w parku wynosi 22° C; średnia roczna suma opadów – 1500 mm. Park charakteryzuje się obecnością pojedynczych, nagich wzgórz i typowych dla krajobrazu Cerrado strumieni; przez park przepływa rzeka Aquidaban. PN Cerro Corá znajduje się około 41 km od miasta Pedro Juan Caballero.
Ciudad del Este – miasto w Paragwaju, położone we wschodniej części kraju na prawym brzegu rzeki Parany, tuż przy granicy z Brazylią i Argentyną (miejsce to znane jest jako Triple Frontera lub Tríplice Fronteira, czyli "zbieg trzech granic").
Miasto zostało założone w 1957. Początkowo nosiło nazwę Puerto Flor de Lis, zmienioną później na Puerto Presidente Stroessner (na cześć prezydenta Paragwaju Alfredo Stroessnera). Od 1989 nosi obecną nazwę Ciudad del Este, która oznacza "miasto wschodu".
Ruta Jesuitica i Trinitad to jak dotąd jedyne paragwajskie obiekty, wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO, i podobno… najrzadziej odwiedzane przez turystów
Villarrica – miasto w południowym Paragwaju, położone na wschód od Asunciónu i na południe od miasta Coronel Oviedo.
Miasto zostało założone najpierw w 1576 nad brzegami Parany jako Villa Rica del Espíritu Santo. W 1682 zostało przeniesione dalej w głąb lądu.
Villarrica położona jest przy głównej linii kolejowej kraju łączącej Asunción z Encarnación przy granicy z Argentyną. Miasto stanowi ważny ośrodek handlu yerba mate, tytoniem, trzciną cukrową, skórami i winem.
Itaipu, czyli zapora wodna na rzece Parana, to druga co do wielkości elektrownia wodna na świecie (pierwsza jest oczywiście w Chinach). Elektrownia jest wspólnym przedsięwzięciem Brazylii i Paragwaju, gdyż leży na granicznym odcinku rzeki, w miejscu wodospadu Guairá. Rocznie produkuje się tutaj do 95 TWh (terawatogodzin), co pokrywa zapotrzebowanie na prąd Paragwaju w 95% i ok. 20% zapotrzebowania Brazylii.
Wojna trójprzymierza, którą stoczono w latach 1864–1870, uważana jest za proporcjonalnie najbardziej krwawą w historii tzw. nowożytności. Wojska paragwajskie starły się wówczas z koalicją zawiązaną przez Brazylię, Argentynę i Urugwaj, a efektów można się łatwo domyślić. Według różnych szacunków, zginęło wówczas od 50 do ponad 60% Paragwajczyków. Przy życiu ostał się zaledwie co dziesiąty mężczyzna.
Paragwaj nie posiada dostępu do morza, jednak istotne znaczenie ma w nim żegluga śródlądowa, głównie rzekami Paragwaj, Paraną i Pilcomayo oraz licznymi mniejszymi. Ten niewielki kraj może pochwalić się trzecią największą na świecie flotą barek ciągniętych przez holowniki. Więcej mają tylko wielokrotnie większe Stany Zjednoczone oraz Chiny.
Pierwsza linia kolejowa w Ameryce Południowej zbudowana została w latach 1858–1861 w Paragwaju. Wiodła z Asunción, stolicy kraju, do Encarnación, stanowiącego ważny port rzeczny na Paranie. Z Encarnación mostem można przedostać się do miasta Posadas, znajdującego się już w Argentynie.
Czym zajmują się Paragwajczycy? Między innymi eksportem soi. Ten właśnie południowoamerykański kraj jest 6. największym na świecie eksporterem soi. Oprócz tego duże znaczenie w Paragwaju ma uprawa i przetwórstwo konopi. Podstawą gospodarki pozostaje jednak chów bydła. Niemal całość energii wykorzystywanej w Paragwaju pochodzi z elektrowni wodnych, a ogromny potencjał w tym zakresie uczynił kraj głównym eksporterem energii na kontynencie.
