Panama

                                              Panama

Panama, Republika Panamy – państwo w Ameryce Środkowej, położone nad Morzem Karaibskim i Oceanem Spokojnym. Graniczy z Kolumbią (225 km) i Kostaryką (330 km) – łączna długość granic lądowych wynosi 555 km, ponadto 2490 km wybrzeża morskiego. Znana głównie z Kanału Panamskiego, dzięki któremu statki aby przepłynąć z zachodu na wschód Ameryki nie muszą opływać Ameryki Południowej i przechodzić przez Cieśninę Magellana.

Powierzchnia, skrajne punkty i granice

Zdjęcie satelitarne Panamy
Powierzchnia – 78 200 km²

Skrajne punkty: północny 9°41'N, południowy 6°50'N, zachodni 83°32'W, wschodni 77°55'W. Panama przypominająca kształtem literę "S" ciągnie się na długości około 700 km. W najwęższym miejscu jakim jest Przesmyk Panamski ma około 50 km szerokości, w najszerszym miejscu to około 200 km.

Panama graniczy z następującymi państwami:

Kolumbia – 225 km
Kostaryka – 330 km
Linia brzegowa – 2490 km

Klimat

Panama leży w strefie klimatu równikowego, gdzie na północy występuje wybitnie wilgotna odmiana. Klimat Panamy kształtują północno-wschodnie pasaty, ciepłe prądy morskie i bliskość akwenów morskich. Cechą klimatu panamskiego są obfite opady i wysokie temperatury.

Temperatury mają przebieg typowy dla równikowego, gdzie średnie wartości wynoszą 26-28°C i cechują się niewielkimi dobowymi i rocznymi amplitudami na terenie całego kraju. Jedynie zachodnie wysoko położone tereny górcechują się średnio o 10°C, gdzie występuje piętro umiarkowane. Na temperatury ma wpływ nie tylko wpływ pasatów i mórz, ale szerokość geograficzna, Panama leży 10° od równika i cechuje się wysokim poziomem nasłonecznienia.

Opady są bardzo wysokie, typowe dla regionu wilgotnego, równikowego klimatu. Najniższe wartości występujące nad Oceanem Spokojnym, po zawietrznej stronie gór są wysokie i wynoszą 1500 – 2000 mm rocznie. Na południu kraju nie ma pory suchej, ale opady najintensywniejsze są w półroczu letnim. Na północy kraju wartości opadowe wynoszą 3000 mm do nawet 5000 mm rocznie i występuje tam typowy dla klimatu równikowego przebieg opadów całorocznych. Cechą klimatu jest wysoka wilgotność i częste (w strefie nadbrzeżnej Morza Karaibskiego) burze, gdzie średnio występuje 200 dni z burzami.

Flora
Szata roślinna Panamy jest dobrze zachowana, a główną formację roślinną stanowi wilgotny las tropikalny. W lasach deszczowych Panamy rośnie wiele gatunków drzew do których należą mahoniowce, hebanowce, palisandry i drzewa kampeszowe. Liczne dla tego typu ekosystemu są liany i epifity, ponadto powszechne są różne gatunki palm. W górach rosną górskie lasy liściaste i mieszane, a od strony Pacyfiku występuje bardziej suche lasy z drzewami okresowo tracącymi liście. Południowa, pacyficzna część kraju miejscami porośnięta jest sawannami, a także suchoroślami. Lasy zajmują 44% powierzchni kraju. Na karaibskim wybrzeżu występują duże odcinki lasów i gęstych zarośli namorzynowych, oraz wszelkiej roślinności bagiennej. W Panamie rośnie 9 tys. gatunków roślin kwiatowych.

Fauna
Świat zwierząt jest bogaty i stosunkowo dobrze zachowany. Fauna jest reprezentowana przez gatunki typowe dla środkowoamerykańskiej krainy neotropikalnej. W lasach Panamy występują drapieżniki jak jaguary i oceloty. Do innych ssaków należą tapiry i mrówkojady i wiele odmian małp. Bogaty świat gadów, gdzie na terenach bagienny żyją kajmany, a w lasach liczne węże, gdzie wiele z nich to gatunki jadowite. Liczne są także owady, gdzie wśród nich także występują jadowite gatunki jak np. pająki. W lasach panamskich występuje wiele gatunków ptaków, z których wiele jest barwnie upierzonych.

Ochroną objęto około 20% powierzchni kraju.

Zgodnie z konstytucją z 1972 (kilkakrotnie nowelizowana) Panama jest republiką, z prezydentem, wybierany w wyborach powszechnych na 5-letnią kadencję, jako głową państwa i szefem rządu. Władza ustawodawcza należy do 78-osobowego, 1-izbowego Zgromadzenia Ustawodawczego, wybieranego w wyborach powszechnych na 5 lat. Władzę wykonawczą sprawuje rząd powoływany przez prezydenta i przed nim odpowiedzialny.

Flaga Panamy powstała 20 grudnia 1903, warunkowo przyjęta w 1904 i ostatecznie zaakceptowana w 1925.

Kolory niebieski i czerwony oznaczają partie Konserwatywną i Liberalną, kolor biały oznacza pokój, niebieska gwiazda to czystość i szczerość, a czerwona gwiazda reprezentuje prawo obowiązujące w kraju.

Herb Panamy obowiązuje od 4 czerwca 1904 roku.

herb ten składa się z tarczy herbowej podzielonej na pięć pól. (Informacje o położeniu poszczególnych pól podawane są zgodnie z zasadami blazonowania, co oznacza, iż określenie lewy-prawy podawane są z punktu widzenia osoby trzymającej tarczę z godłem; w rozumieniu potocznym układ stron jest odwrotny).

W prawym górnym polu, na białym tle, umieszczono skrzyżowaną broń, symbolizującą oddzielenie się od Kolumbii i Hiszpanii
W lewym górnym polu, na czerwonym tle, znajdują się skrzyżowany kilof i łopata, symbolizujące budowę Kanału Panamskiego
W środkowym, największym polu widnieje fragment Kanału Panamskiego, a nad nim - słońce i księżyc (w niektórych wersjach godła - samo słońce)
W prawym dolnym polu na niebieskim tle umieszczono róg obfitości, symbolizujący bogactwo
W lewym dolnym polu, na białym tle, znajduje się wizerunek skrzydlatego koła (koło kolejowe), mającego uosabiać ruch, pozytywne przemiany.
Tarcza herbowa otoczona jest z obu stron przez panamskie flagi, zaś ponad tarczą znajduje się orzeł, mający symbolizować USA. Z jego dzioba wychodzi srebrna wstęga z łacińską dewizą kraju: Pro Mundi Beneficio (Dla Korzyści Świata)

W 1946 r. ponad orłem umieszczono złote gwiazdy symbolizujące prowincje kraju. Początkowo ich liczba wynosiła 7, obecnie zaś 9 (2 dodane to autonomiczne prowincje Indian Kuna).

Około 65% ludności Panamy stanowią Metysi, czyli potomkowie Indian i białych, Indianie 12,5% skupieni głównie na wybrzeżu Morza Karaibskiego, m.in. w Comarca de San Blas (autonomiczne terytorium Kuna Yala, należące do Indian Kuna), czarni 9,2%, Mulaci 6.8% natomiast biali 6,7%




Panama podzielona jest na 10 prowincji (hiszp. provincias) i 3 autonomiczne comarki zamieszkane przez rdzennych mieszkańców (hiszp. comarcas indígenas) równorzędne prowincjom. Ponadto istnieją dwie autonomiczne comarki, które podporządkowane są władzom prowincjonalnym i mają status równy panamskim odpowiednikom powiatu (hiszp. corregimiento). Niższymi jednostkami podziału są departamenty (75 w całej Panamie) i powiaty (corregimiento) (625 w całej Panamie).




Panama– stolica Panamy, port nad Oceanem Spokojnym, w pobliżu Kanału Panamskiego
Panama City to miasto o długiej historii. W 1519 roku Pedro Arias de Avila, wraz z około setką hiszpańskich osadników założył pierwsze miasto na tym wybrzeżu Pacyfiku – Panama Viejo. Stanowiło ono bardzo ważny port, z którego transportowano do Europy niemal całe złoto i srebro odebrane Inkom. W 1671 został on zniszczony i spalony przez piratów, zaś mieszkańcy przenieśli się więc kilka kilometrów dalej i na nowym terenie, Casco Viejo, odbudowali miasto. W tym miejscu dziś znajduje się stolica Panamy.

Casco Viejo, znane także jako Casco Antiguo lub San Felipe – historyczne i zabytkowe centrum Panamy.

Zostało zbudowane w 1673 roku, w odległości ok. 8 km od pierwotnej siedziby miasta Panama - Panamá Viejo, zniszczonej w 1671 roku przez walijskiego bukaniera Henry'ego Morgana. Casco Viejo zostało w 1997 roku wpisane na listę obiektów światowego dziedzictwa UNESCO.

Plaza Francia – Pierwotnie główny plac miasta, zaprojektowany przez Leonarda de Villanueva i poświęcony tysiącom ludzi z całego świata, którzy zginęli podczas próby wybudowania Kanału Panamskiego (ponad 22 000 osób) Na 12 płytach z marmuru można poznać historię budowy sztuczej drogi wodnej pomiędzy Atlantykiem i Pacyfikiem. W centrum Plaza Francie znajduje się obelisk, na którego szczycie stoi kogut – symbol narodu francuskiego.




Plaza Bolivar – Doszczętnie zniszczony przez pożar w 1756r plac św Franciszka jest dziś miejscem w którym możemy znaleźć wiele uroczych kawiarni i restauracji oraz Muzeum Narodowe. W samym jego centrum znajduje się pomnik wenezuelskiego generała Simona Bolivara, którego nazywa się również „wyzwolicielem Ameryki Łacińskiej”.




Kościół św. Józefa który słynie przedewszystkim ze swojego barokowego ołtarza w całości wykonanego ze złota – de Oro

Ancon Hill
To porośnięte lasem deszczowym wzgórze, wznoszące się na wysokość 199 metrów nad Kanałem Panamskim. Z jego szczytu rozpościera się widok na całe wybrzeże Panamy.

Na wzgórze prowadzi lekko stroma ścieżka.

Jedną z największych atrakcji kraju jest zachwycająca **grobla Amador**. Łączy ona stolicę z czterema wysepkami na Pacyfiku - Naos, Perico, Culebra i Flamenco. Powstała w 1913 roku i była początkowo falochronem Kanału Panamskiego. Docierała wówczas jedynie do Naos. Później falochron rozbudowano i przekształcono w przeprawę ułatwiającą komunikację między wyspami. Obecnie ma on 6 km długości i stanowi atrakcję turystyczną - można stąd podziwiać całe miasto, a także statki wpływające do **Kanału Panamskiego**.

Parki Narodowe Panamy
25 proc. powierzchni Panamy zajmują parki narodowe. Jest ich aż 16. Największy z nich jest Park Narodowy Darién. To jedno z najważniejszych miejsc światowego dziedzictwa w Ameryce Środkowej, wpisany na listę jako rezerwat biosfery. Stanowi naturalny most łączący obie Ameryki.

Będąc na wakacjach w Panamie warto odwiedzić również Park Narodowy Coiba, który znajduje się na Oceanie Spokojnym, w zachodniej Panamie, w Zatoce Chiriquí. To jeden z największych parków wodnych na świecie. Z kolei Isla Bastimentos National Marine Park znajduje się w prowincji Bocas del Toro i obejmuje zarówno tereny na wyspie jak i przybrzeżne obszary morskie. Słynie z piaszczystych plaż, lasów namorzynowych i raf koralowych. Utworzony w 1988 roku, jest pierwszym morskim parkiem narodowym Panamy.

Przyroda jest ogromnym atutem Panamy. Można tam spotkać wiele ciekawych gatunków zwierząt, takich jak leniwce, małpy, jaguary, oceloty, tapiry czy mrówkojady. Wiele gatunków jest zagrożonych, dlatego otacza się je szczególną ochroną.

Kanał Panamski– sztuczny kanał wodny długości ponad 80 km (12 śluz) zbudowany w latach 1904–1914, a oficjalnie otwarty w roku 1920, położony w Panamie, na Przesmyku Panamskim, łączący wody Oceanu Atlantyckiego (przez Morze Karaibskie) z wodami Oceanu Spokojnego. Jest on jedną z najważniejszych dróg wodnych świata, która wydatnie skróciła trasę, jaką musiały pokonywać wcześniej statki, np. droga morska z San Francisco do Nowego Jorku uległa skróceniu o 14 500 km. Podczas budowy Kanału Panamskiego zmarło około 25 tys. robotników a około 20 tys. z nich zaraziło się malarią lub żółtą febrą.

Długość kanału wynosi 81,6 km, z czego 16,4 km przypada na płytkie wody przybrzeżne Zatok: Panamskiej i Colón. Płynąc od strony Morza Karaibskiego pokonuje się 11,3 km na poziomie zwierciadła wód morskich, aż do systemu trzech Śluz Gatuńskich, które podnoszą statki na poziom 25,9 m n.p.m. – poziom sztucznego jeziora Gatún. Po opuszczeniu jeziora płyną 11-kilometrowym wykopem w skałach, a po przebyciu następnych 13 km docierają do kolejnego systemu śluz. Pokonawszy dalsze 13 km statki wchodzą do portów Panama i Balboa. Szerokość śluz wynosi 33,5 m i statki, jakie mogą wchodzić do Kanału, to tzw. panamaksy o maksymalnych wymiarach:
294,1 m długości
32,3 m szerokości
12,0 m zanurzenia
57,9 m wysokości od linii wodnej do najwyżej położonego punktu statku
W przypadku paraliżu kanału ruch towarów między Dalekim Wschodem a Europą ruszyłby w przeciwnym kierunku – przez Ocean Indyjski i Kanał Sueski. Konkurentami Panamy są amerykańskie koleje transportujące towary między wybrzeżami Pacyfiku i Atlantyku.

Panamie grozi też kolejny konkurent: topniejące lody północy mogą otworzyć niedostępny dotychczas przesmyk przez Morze Baffina i wody na północ od Kanady. Dla statków z portów europejskich, kanadyjskich i Nowej Anglii trasa byłaby krótsza od panamskiej o parę tysięcy kilometrów

Barriles to jedno z najsłynniejszych znalezisk archeologicznych w Panamie. Znajduje się na wyżynach prowincji Chiriquí w zachodniej Panamie na wysokości 1200 metrów nad poziomem morza. Znajduje się kilka kilometrów na zachód od nowoczesnego miasta Volcán. To umieszcza witrynę w obszarze kultury Gran Chiriquí. Strona została pierwotnie nazwana na kilka małych kamiennych beczkach znalezionych w okolicy, chociaż te zostały również znalezione w innym miejscu w dolinie Río Chiriquí Viejo i na Kostaryce. Obszar ten charakteryzuje się chłodnym, wiosennym klimatem z wyraźną porą deszczową od maja do listopada i suchą, ale wietrzną porą roku przez resztę roku. Region leży na zachodnich zboczach Volcán Barú, uśpionego wulkanu i najwyższej góry w Panamie.

Podobnie jak El Caño w Centralnej Panamie lub Panamá Viejo w Panamie, Barriles jest jednym z niewielu stanowisk archeologicznych w Panamie, regularnie dostępnych dla publiczności.

Avenida Balboa, nazwana od Vasco Nuñez de Balboa, ma około 3,5 km długości i jest położona wzdłuż Oceanu Spokojnego, co czyni ją jedną z największych atrakcji dla rozwoju nieruchomości w mieście.

Wzdłuż alei leży jeden z głównych centrów finansowych miasta. Droga przecina się z Corredor Sur przez most drogi Slaves i Israela przez most Paitilla. Jego średni ruch wynosi około 75 000 pojazdów dziennie. Średni koszt drogi to 2000 USD za metr kwadratowy, co czyni ją najdroższą drogą w Panamie. Avenida Balboa została całkowicie przebudowana i rozbudowana w 2009 roku. Celem ekspansji było uczynienie drogi główną atrakcją turystyczną i ważnym miejscem spotkań dla miasta.

Park Narodowy Coiba
W parku znajduje się 38 wysp, z których największa jest Coiba. Należy on do jednych z największych parków morskich na świecie. W uzasadnieniu wpisania Parku Narodowego Coiba na listę UNESCO można przeczytać: Osłonięte przed zimnymi wiatrami i niezagrożone wpływem El Niño, tropikalne wilgotne lasy na Pacyfiku zachowują wyjątkowy poziom endemii ssaków, ptaków i roślin z uwagi na trwającą ewolucję nowych gatunków. Jest to ostatnia ostoja pewnej liczby ginących gatunków, takich jak harpia gujańska. Zespół jest wyjątkowym laboratorium natury dla badań naukowych i służy jako pomost ekologiczny do strefy tropikalnej wschodniego Pacyfiku, mający kluczowe znaczenie dla migracji i przetrwania ryb pelagicznych i ssaków morskich.

Most Ameryk – most drogowy w Panamie, który spina lądy obu kontynentów u wejścia do Kanału Panamskiego od strony Pacyfiku.

Został wybudowany w 1962 za sumę 20 mln USD. Od czasu inauguracji do 15 sierpnia 2004, kiedy dokonano uroczystego otwarcia Mostu Stulecia, był jedynym nieobrotowym mostem łączącym obie Ameryki. Całkowita długość mostu wynosi 1654 m, przy prześwicie oscylującym w granicach 61 m podczas przypływu. Średnioroczne natężenie ruchu w 2004 wynosiło 35 tys. pojazdów na dobę.

Volcan de Chiriqui – najwyższy szczyt górski w Panamie, w paśmie Cordillera de Talamanca. Jest to wygasły stratowulkan, leży w prowincji Chiriquí otoczony żyznymi wyżynami po których biegną rzeki Chiriqui i Caldera. Po zachodniej stronie wulkanu leżą wsie Volcan i Cerro Punta, a po wschodniej Boquete. Ostatnia erupcja miała miejsce około 1550 r. Rejon wulkanu objęty jest Parkiem Narodowym Volcán Barú.

Natá de los Caballeros – miasto w środkowej Panamie, Najstarsze na wybrzeżu pacyficznym kontynentu amerykańskiego. Ludność: ok. 6 tys..

Zostało założone 20 maja 1520 roku przez kolonistów hiszpańskich. Uchodzi za drugą najstarszą jednostkę osadniczą na kontynencie amerykańskim po Santa María la Antigua del Darién. Znajdująca się w mieście bazylika pw. Jakuba Apostoła uważana jest za jeden z najstarszych zachowanych kościołów w Ameryce.

Most Stulecia (hiszp. Puente Centenario) - dwuprzęsłowy most drogowy na trasie Autostrady Panamerykańskiej w miejscowości Panama. Wysokość mostu wynosi 80 metrów, a rozpiętość przęseł 420 metrów. Został oddany do użytku w 2004 roku.

Archipelag wysp Bocas del Toro
To archipelag wysp, z czego tylko kilka z nich jest zamieszkanych. Najważniejsza wyspa to Isla Colón, czyli Wyspa Kolumba, na której znajduje się stolica regionu prowincji Bocas del Toro. To wyspy z bujną roślinnością i białymi plażami na Morzu Karaibskim. Wyspy stanowią spokojne miejsce na letni wypoczynek, w otoczeniu tutejszych grup etnicznych i dobrego lokalnego jedzenia, to również idealne miejsce na uprawianie snorkelingu i nurkowanie

Boquete - małe miasteczko w Panamie położone w otoczeniu zielonych gór, nad rzeką Caldera, w zachodniej części prowincji Chiriquí, około 60 km od granicy z Kostaryką. Ze względu na jego położenie, około 1200 metrów nad poziomem morza, klimat jest tu chłodniejszy i bardziej świeży niż na nizinach. To jedno z najlepszych miejsc w kraju dla miłośników aktywnego wypoczynku na świeżym powietrzu, to centrum uprawiania turystyki pieszej, wspinaczki, raftingu, kąpieli w gorących źródłach. Jego malownicze położenie, temperatura i środowisko naturalne sprawiają, że jest to popularny cel przyciągający turystów z całego świata.







Anton Valley - niewielkie miasteczko położone niedaleko miasta Panama, znajduje się w kraterze uśpionego wulkanu (drugi pod względem wielkości na świecie). Miejsce słynie z kwadratowych drzew (nietypowy kształt pni drzew bawełnianych) i niespotykanych złotożółtych żab. Tutaj warto zwiedzić ogród botaniczny El Nispero, słynący z unikalnej orchidei oraz Butterfly Haven, polecamy także wybrać się pod wodospad El Chorro Macho.